Maaike Kooijman Betere wereld 8 nov 2021, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Hoe jouw klimaatkeuzes wel degelijk aanstekelijk zijn voor anderen

Afval scheiden, vegan eten, tweedehands kleding kopen… Soms voelt het als een druppel op een gloeiende plaat. Want als het grootste deel van de wereld gewoon doorgaat met hun vervuilende activiteiten, wat verandert er dan écht? Maar er is hoop: onze eigen klimaatkeuzes zijn daadwerkelijk (bewezen!) aanstekelijk voor anderen.

Tja, mensen blijven toch kuddedieren.

Klimaatkeuzes aanstekelijk: maar hoe dan?

Precies over dit onderwerp hield Katharine Hayhoe, hoogleraar én benoemd tot één van de 100 Leading Global Thinkers, een TED Talk.

Als voorbeeld neemt ze zonnepanelen. Onderzoekers vroegen zich af: wie zijn de mensen die die nemen? Zijn het milieubewuste mensen? Rijke mensen? Ze doken er dieper in en kwamen bij iets anders uit: mensen nemen vooral zonnepanelen als andere mensen in de buurt die óók hebben. Op die manier zie je ze immers elke dag, en je kunt altijd info krijgen van degene die ze al heeft.

Dat voordeel van nabijheid gaat ook op in andere gevallen. Sinds ik vegan eet, zijn er bijvoorbeeld een heleboel mensen die ook richting vega of vegan gaan. Daar wil ik niet helemaal zelf de credits voor opeisen, maar ik ben er wél vrij zeker van dat het helpt dat ik hen tips kan geven voor vegan recepten, uit kan leggen hoe je cakes plantaardig maakt en zelfs kan vertellen welke vegan kaas je moet hebben en welke echt niet. Of misschien simpelweg dat ik enthousiast ben over wat ik eet en laat zien dat vegan eten echt niet moeilijk is.

Deze week begint de klimaattop in Glasgow: welke klimaatactivist ben jij?

Zo heb jij misschien weer stylish vrienden die je laten zien dat tweedehands kleding helemaal niet vies of oubollig is, en je tips kunnen geven voor goede kringlopen. Da’s allemaal gratis informatie die goede klimaatkeuzes ook voor hen toegankelijker maakt. 

Wat je doet, doet ertoe

Naast die gratis info noemt Hayhoe ook de factor van ‘zelfeffectiviteit’. Veel mensen die om het klimaat geven, voelen zich weleens (of vaak) machteloos. Gaan we ons gedrag ooit écht veranderen? Gaan mensen eindelijk eens inzien hoe dringend de situatie is? Dat gevoel van wanhoop zorgt er niet per se voor dat we erg gemotiveerd zijn om goede klimaatkeuzes te maken. 

Die keuzes komen wél voort uit een gevoel van zelfeffectiviteit: het idee dat we de doelen die we willen bereiken ook daadwerkelijk bereiken. Als jij netjes je plastic scheidt en je nieuwe partner dat zomaar van je overneemt, voelt het alsof je daadwerkelijk een impact kunt maken – en dat stimuleert je eigen drive om mee te werken aan een betere wereld. Datzelfde geldt als jij gemakkelijk iets kunt overnemen wat een ander al doet of heeft ontdekt.

Impact zonder moeite

Dus ja, je kunt mensen actief tips geven voor hoe ze duurzamer kunnen leven – maar duurzame keuzes zijn ook al aanstekelijk als je er niet bij stilstaat. Gewoon, omdat mensen zien wat je doet en dat je daar wellicht enthousiast over bent. Omdat je praat over waar jij gepassioneerd over bent, en daarmee anderen ook op ideeën brengt. (Dus ja, praten over oplossingen voor klimaatverandering helpt écht.)

Het ‘grootste klimaatprotest ooit’ is aangekondigd op 6 november

Hayhoe noemt het een vicieuze cirkel: als wij gemotiveerd worden om ons gedrag te veranderen, helpt dat om dat ook daadwerkelijk te doen. Daarmee motiveren we anderen, die óns vervolgens weer kunnen motiveren. Dit versterkt ook het idee dat we het samen wel kunnen oplossen; we hoeven het niet alleen te doen.

Klimaatkeuzes en stemgedrag

O, nog wel een kleine disclaimer: hoewel het heel belangrijk is om de sociale normen rondom duurzaamheid te veranderen (door minimalisme en vegan eten te normaliseren, bijvoorbeeld), moet er ook actie komen vanuit grote, vervuilende bedrijven.

Maar hoe meer wij zelf doen en anderen aansteken, hoe groter de kans ook is dat we stemmen voor groene politieke partijen die weer invloed hebben op die bedrijven. Dan doen we het pas écht samen.

Check Hayhoe’s volledige TED Talk hier: