Kiara Louis Psyche 14 mrt 2018, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Keuzes maken, waarom (en hoe) doen we dat eigenlijk?

Dagelijks maken we heel veel keuzes. Het begint al ‘s ochtends, met kiezen of je gaat snoozen of toch maar meteen je bed uit springt. Vervolgens is je dag een aaneenschakeling van dingen kiezen. Maar waarom maken we eigenlijk keuzes, en hoe werkt dat proces precies? We maken elke minuut keuzes, zonder dat we dit door hebben. Dit zijn vooral fysieke, biologische processen. Al deze processen gaan onbewust en we voelen ze ook niet. Denk bijvoorbeeld aan je cellen die bepaalde dingen doen (lees: kiezen) zodat jij in leven blijft.

Dat is deels ontstaan vanuit onze evolutie, aldus Psychology Today. Doordat onze lichamen de juiste keuzes maken, bijvoorbeeld om een ziekte te bestrijden, blijven wij bestaan. Toch is evolutie niet de belangrijkste reden waarom we keuzes maken. Het gaat vooral om ons aanpassingsvermogen in nieuwe omgevingen – waardoor we onszelf steeds weer kunnen vernieuwen.

De motivaties achter kiezen

Het mentale gedeelte van kiezen is wat complexer; dat heeft namelijk weinig te maken met biologische processen. Keuzes maken is eigenlijk de puurste vorm van een vrije wil hebben, iets wat ons kenmerkt als mens. Wij hebben de vrijheid om ons leven precies vorm te geven op de manier waarop wij dat willen, mits alle omstandigheden daarnaar staan. De definitie van kiezen volgens Merriam Webster sluit hier ook bij aan: ‘de mogelijkheid of macht om te kiezen tussen twee of meerdere opties’.

De vraag is natuurlijk waarom we al die keuzes maken, en waar die keuzes op worden gebaseerd. Volgens het boek ‘Choice Theory’ van William Glasser zijn er vijf basisredenen om keuzes te maken. Dit zijn de volgende menselijke behoeftes: overleving, liefde en erbij horen, macht, vrijheid en plezier. Klinkt logisch, als je het nagaat. Waarom kiezen we om te eten en te drinken? Omdat we willen overleven. Waarom kiezen we om onze vrienden te zien? Voor liefde en plezier. Veel keuzes die wij maken, kunnen dus worden verklaard met deze vijf basisprincipes.

Dit vind je vast ook interessant: Zo maak je keuzes waar je zélf gelukkig van wordt.

Hoe maken we keuzes?

De basisredenen achter het kiezen zijn dus bekend. De keuze om te stoppen op je fiets voor een voorbij rijdende auto is logisch, dat komt van één van de vijf basisprincipes: overleving. Het is interessanter om te kijken naar de wat abstractere, persoonlijke keuzes, zoals wat voor baan, studie of partner je kiest. Dit zijn individuele processen, waarvan er maar weinig gedeeld worden met de buitenwereld.

Het proces van keuzes maken zelf draait vooral om onderbuikgevoel en voorkeur. Waarom we voor het één kiezen en niet voor het ander, heeft veel te maken met je emoties. Ook je bestaande referentiekader kan een grote rol spelen. Heb je de ervaring dat de kleding van een bepaalde winkel geen goede kwaliteit heeft? Dan is de kans groot dat je ervoor kiest om hier niet nog eens te winkelen.

Minder keuzes maken

Als we kijken naar succesvolle mensen, zien we dat zij soms bewust de keuze maken om minder te hoeven kiezen. Bijvoorbeeld Steve Jobs, die dagelijks een zwarte coltrui aantrok. Zo hoefde hij niet elke dag na te denken over welke kleding hij koos. En deze slimme way of life heeft een reden. Keuzes maken kost namelijk mentale energie. Door veel keuzes te maken, wordt je vermogen om goede keuzes te maken dus juist verkleind. Een wat minimalistischere kledingkast creëren is dus zo gek nog niet.

Keuzes maken is dus een complex proces, waar vijf basisprincipes de kern vormen van het kiezen. Voor abstractere keuzes zijn vooral onderbuikgevoel en referentiekaders de leidende factor. Toch kost keuzes maken veel mentale energie. We kunnen bij lange na niet al onze keuzes elimineren, maar iets minder kiezen is wel mogelijk.