Leonie Collombon Psyche 20 okt 2023, 11:14

Leestijd: 3 minuten

Is ‘What doesn’t kill you makes you stronger’ inspirerend of juist complete onzin?

‘What doesn’t kill you makes you stronger‘ is een favoriete uitspraak voor velen die iemand een hart onder de riem willen steken. Goedbedoeld, maar in de praktijk is die focus op groei niet altijd passend.

De uitspraak wordt, al dan niet geparafraseerd, meestal toegeschreven aan de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche. Hij bedacht zich in de negentiende eeuw al dat deze zin voor veel mensen troostend kan zijn. ‘Je komt er sterker uit’, ‘je komt het verdriet te boven’, willen mensen ermee zeggen.

En dat is natuurlijk goed, lief en aanmoedigend bedoeld; maar de uitspraak zelf neigt, als je het mij vraagt, de negatieve kant op.

What doesn’t kill you makes you stronger, of toch niet?

Een vader of moeder die overlijdt, moeten vluchten voor oorlog, een auto-ongeluk krijgen en blijvend letsel oplopen: het zijn stuk voor stuk situaties die iedereen als ronduit verschrikkelijk zal bestempelen. Word je emotioneel sterker als je met zo’n groot verdriet krijgt te dealen? Ja, misschien. Maar levert het een trauma en misschien blijvende pijn op? Dat waarschijnlijk ook.

Zelfs wanneer de gebeurtenissen net wat kleiner zijn dan bovenstaande levensveranderende situaties (het breken van een been, om maar iets te noemen), kan dat een behoorlijke impact hebben. En in dit specifieke voorbeeld maakt het je letterlijk zwakker: na meerdere weken in het gips is soepel lopen niet meer vanzelfsprekend. Die vervelende situatie heeft je dan misschien niet gedood, het betekent ook niet dat je er automatisch sterker van wordt.

Toxic positivity

‘What doesn’t kill you makes you stronger‘ neigt daardoor naar toxic positivity. De Amerikaanse psychotherapeut Jody Kemmerer associeert deze term vooral met een overdreven gevoel van dankbaarheid en dat is precies het probleem in deze.

Volgens de uitspraak moeten we dankbaar zijn voor moeilijke momenten die ons (net) niet doden, want we zouden er alleen maar sterker van worden. Positief denken kan dan wel helpen om een gelukkiger leven te leiden, maar wie erin doorslaat kan ook negatieve emoties negeren. Ze worden weggestopt en daardoor is er geen tijd voor verwerking.

View this post on Instagram

A post shared by BEDROCK Magazine (@bedrockmagazine)

Geen tijd voor verdriet

Bovendien blijft er door altijd maar sterker te moeten worden weinig tijd over voor verdriet. Nietzsches (vast zeer goedbedoelde) uitspraak hamert erop dat verdriet niet gewoon verdriet mag zijn, maar dat er altijd iets mooiers, beters en sterkers uit voort moet komen.

En dat terwijl de persoon die net een ouder is verloren, een mentale ziekte heeft overwonnen of een andere traumatische gebeurtenis heeft ervaren, op dat moment waarschijnlijk helemaal níets positiefs in de situatie ziet.

Het soort gebeurtenis dat deze uitspraak bij mensen oproept, heeft een periode van verdriet nodig. Dat je er achteraf op terugblikt en er dan wijze lessen uithaalt, soit, maar dat haalt niet weg dat de focus niet op groei zou moeten liggen. Het is oké als een vervelende of traumatische gebeurtenis je niet sterker maakt: what doesn’t kill you, can still make you sad/heartbroken/traumatized/andere emotie waarbij sterker worden niet prioriteit nummer één is.

Toxic positivity: bestaat er ook zoiets als te positief zijn?