Leonie Collombon Psyche 27 jun 2024, 11:42

Leestijd: 3 minuten

Is empathie altijd goed? Deze Yale-professor pleit voor het tegenovergestelde

We groeien op met het idee dat empathisch zijn goed is. Empathie zou een positieve eigenschap zijn, die helpt in het bouwen en onderhouden van gezonde relaties. Niet iedereen is het daar echter mee eens: Paul Bloom, Yale-professor en gecertificeerd psycholoog, pleit voor het tegenovergestelde. Volgens hem is de wereld beter af met wat minder empathische gevoelens.

Waarom empathie niet per definitie positief is

Hoewel veel mensen het in eerste instantie oneens zijn met zijn statement, snappen ze opeens waar hij vandaan komt wanneer hij meer uitleg biedt. Dat doet hij onder andere in zijn boek Against Empathy, dat sinds z’n verschijning in 2018 miljoenen keren werd verkocht. De ondertitel verklapt eigenlijk al waarom Bloom zegt wat-ie zegt: compassie is volgens hem een veel betere eigenschap dan empathie.

Bloom legt empathie uit als slechts een emotie waarmee je andermans gevoelens op jezelf reflecteert. Ben je zeer empathisch, dan is het verdriet van je partner jouw verdriet en is de angst van kinderen in oorlogsgebied jouw angst. Dat klinkt als iets positiefs; gevoelens van anderen laten je immers niet koud. Het probleem is echter dat empathie daar volgens Bloom ook stopt. Omdat je andermans negatieve gevoelens overneemt, heb je zelf niet meer de ruimte in je hoofd om hem/haar te helpen bij zijn problemen.

Bij compassie is dat een wereld van verschil. De twee lijken misschien een ander woord voor dezelfde definitie, maar de Yale-professor benadrukt hoe anders ze er in de praktijk uitzien. Compassie is namelijk een actievere vorm: hierbij erken je andermans gevoel (zonder dat zelf over te nemen) en bied je vanuit een goede plek hulp. Je probeert het probleem van de ander daadwerkelijk op te lossen, in plaats van ook te verdrinken in zijn/haar verdriet.

Empathie voor gelijken

Een ander probleem van empathie? Het is makkelijker om empathie te voelen voor mensen die op ons lijken, ontdekte Bloom tijdens de onderzoeken voor zijn boek. Het is een partijdig gevoel, of we dat nou willen of niet. Een verdrietig maar bekend voorbeeld: het is voor veel mensen eenvoudiger om empathie te voelen voor oorlogsslachtoffers uit Europa, dan voor slachtoffers van eenzelfde soort geweld verder weg.

Ben je zelf wit, man, hetero en een jaar of dertig, dan is het makkelijker meeleven met een andere witte, hetero man van dertig jaar oud. Zelfs als je dit niet wil, bewees de wetenschap volgens Bloom keer op keer dat het nou eenmaal is hoe empathie werkt. Dat vertelt hij tegen Vox Magazine. Doordat compassie een extra stap zet en een stuk bewuster gebeurt, is het hierbij makkelijker om ook mee te leven met zij die niet ‘gelijk’ aan ons zijn.

Bloom benadrukt overigens dat die rationele kant van compassie ook weer niet in alle gevallen gewenst is: hoe zouden we ooit nog kunnen meeleven met een karakter in een boek of film als het allemaal met ons hoofd moet? In dat soort gevallen is de psycholoog zeker voor empathie, al komt dat dus niet vaak voor.

Hoe ontwikkel je meer compassie?