Josje Smeets Psyche 20 okt 2024, 13:47

Leestijd: 5 minuten

Het impostersyndrome komt steeds vaker voor: 5 tips die helpen

Je hebt net een grote opdracht binnengehaald, je start een eigen bedrijf, of je krijgt promotie op je werk. Iedereen om je heen feliciteert je en is onder de indruk van je prestaties. Maar jij denkt: ze weten niet dat ik dit helemaal niet kan. Ooit zullen ze erachter komen dat ik hier niet hoor. Herkenbaar? Dan heb je wellicht te maken met het impostersyndroom, een veelvoorkomend fenomeen bij met name vrouwen die aan het begin van hun carrière staan of stappen zetten in hun professionele ontwikkeling.

Josje Smeets, gelukspsycholoog, legt uit wat het is en nog belangrijker: wat je er tegen kunt doen.

Digital nomads en ondernemers lijden vaker aan het imposter syndrome

“Het impostersyndroom is het hardnekkige gevoel dat successen te danken zijn aan geluk of toeval, en niet aan je eigen talenten of harde werk. Je bent bang om door de mand te vallen en je vraagt je altijd af wanneer anderen dat gaan ontdekken. Het kan leiden tot een lager zelfbeeld, somberheid en uiteindelijk zelfs tot een depressie of burn-out.

Het impostersyndroom komt -helaas- steeds vaker voor, enerzijds vanwege de toenemende prestatiedruk op de werkvloer, anderzijds vanwege de alsmaar toenemende sociale vergelijking, zeker ook via social media.

Ondernemers, freelancers of vrouwen die werken in de tech- of creatieve sectoren hebben er opvallend vaker last van, net zoals jonge leidinggevenden. Dit komt omdat zij relatief vaker te maken hebben met een hoge mate van verantwoordelijkheid op het werk.

Maar ook in een werkomgeving waar flexibiliteit en vrijheid hoog in het vaandel staat, zoals bij remote werken, kan het impostersyndroom doen oplaaien. Digital nomad zijn heeft zijn keerzijde: de vrijheid om je werkplek en -tijd in te delen brengt een bepaalde druk mee: je bent zelf verantwoordelijk voor je succes en dat kan overweldigend voelen.

Kenmerken van het impostersyndrome

Het impostersyndroom ontstaat vaak in situaties waarin je jezelf continu vergelijkt met anderen. Dit gebeurt bijvoorbeeld op social media, waar iedereen alleen zijn beste momenten deelt. Je ziet constant successen van anderen voorbijkomen, wat de illusie wekt dat jij achterloopt. Daarnaast kan het impostersyndroom ontstaan doordat je jezelf te hoge eisen oplegt. Vrouwen, vooral in competitieve en snel veranderende werkvelden, hebben soms de neiging om perfectionistisch te zijn en hun prestaties voortdurend in twijfel te trekken.

Daarnaast speelt onze cultuur van ‘presteren’ en ‘altijd bezig zijn’ een grote rol. We meten succes vaak af aan hoeveel we doen, hoeveel erkenning we krijgen en hoe zichtbaar we zijn op platforms zoals LinkedIn of Instagram. Maar dit kan bijdragen aan het gevoel dat je nooit genoeg doet, zelfs wanneer je objectief gezien heel goed bezig bent.

Heb ik het impostersyndrome?

Herken jij je zelf in minimaal drie van de vier onderstaande punten? Dan zou het kunnen dat je het impostersyndroom hebt en is het nodig hierop te handelen.

1. Twijfel aan je eigen kunnen: Je gelooft niet dat je goed genoeg bent, ondanks bewijs van het tegendeel.
2. Perfectionisme: Je hebt het gevoel dat alles wat je doet perfect moet zijn en dat een klein foutje meteen betekent dat je niet goed genoeg bent.
3. Vergelijken met anderen: Je kijkt voortdurend naar wat anderen bereiken en voelt dat je tekortschiet.
4. Angst om door de mand te vallen: Je hebt het gevoel dat anderen vroeg of laat ontdekken dat je niet zo competent bent als ze denken.

Tips die helpen tegen het impostersyndrome

Weet dat je niet alleen bent

Het impostersyndroom komt veel vaker voor dan je denkt. Veel succesvolle mensen, waaronder bekende namen als Michelle Obama en Maya Angelou, hebben toegegeven dat ze er ook last van hebben gehad. Het is normaal om af en toe te twijfelen aan jezelf, maar het is belangrijk om te weten dat dit niet de waarheid is.

Houd een successendagboek bij

Een van de beste manieren om je zelfvertrouwen op te bouwen is door je successen op te schrijven. Dit kan iets kleins zijn, zoals een compliment van een klant, of een groter succes, zoals een project dat je hebt afgerond. Door regelmatig terug te kijken op wat je al hebt bereikt, krijg je meer inzicht in je eigen groei en kunnen.

Omarm fouten

Niemand is perfect en fouten maken hoort bij het leerproces. Zie fouten als kansen om te groeien in plaats van als bewijs dat je niet goed genoeg bent. Als je dit lastig vindt, begin dan klein: gun jezelf één foutje per dag. Als je iets fout doet denk dan eerst aan alles wat wel goed ging en leg dit ene foutje naast je neer. Hoe meer focus er komt op actie en successen, hoe gemakkelijker is om je fouten door de vingers te zien.

Praat erover

Praten met anderen in dezelfde positie kan enorm opluchten. Deel je zorgen en angsten en je zult merken dat veel anderen zich net zo voelen. Een mentor, coach of goede vriend(in) kan je helpen om je gedachten te relativeren en je eraan te herinneren dat je echt wel weet wat je doet.

Vier je successen

Sta stil bij je prestaties en vier ze. Het is verleidelijk om meteen door te gaan naar het volgende doel, maar neem de tijd om trots te zijn op wat je hebt bereikt. Dit helpt je om jezelf te trainen om je successen te waarderen en te zien dat ze het resultaat zijn van jouw talent en inzet.

Bevries dus niet door het impostersyndrome. Als je actief aan de slag gaat met bovenstaande tips, heeft het minder kans om zich dieper te wortelen, waardoor alleen een beetje onzekerheid overblijft. En laat dat nu heel normaal zijn.

Wil jij minder stress en meer geluk? Josje Smeets is gelukspsycholoog en helpt je graag verder. Bezoek haar theatershow Geluk zonder Bullsh*t of lees haar boek Happy in 100 dagen.