Maral Qasemi Psyche Vandaag, 06:12

Leestijd: 4 minuten

Imposter syndroom: wat is het en hoe kom je er van af?

Je hebt talent, een goede opleiding of een succesvolle baan. Iedereen bekijkt je vol bewondering en je bereikt keer op keer prachtige dingen. Maar ergens diep van binnen sluimert toch een angst. ‘Eigenlijk kan ik helemaal niks,’ vertelt een ondermijnend stemmetje in je hoofd. In dit artikel duiken we dieper in de oorzaken van imposter syndrome en hoe je ermee om kunt gaan.

Imposter syndrome: wat is het precies?

Het imposter syndrome – ook wel bedriegersyndroom genoemd – is een psychologisch verschijnsel dat zich voornamelijk voordoet bij hoogopgeleide mensen zoals wetenschappers, artiesten en professionals in een veeleisende job. Zij geloven ten onrechte dat ze niets kunnen, ondanks de vele complimenten en prestaties. Juist daarom werkt een imposter-lijder overdreven hard aan een bepaalde taak.

Het woord falen staat niet in hun woordenboek, dit zou namelijk het stemmetje in hun hoofd bevestigen. Wanneer de taak tot een goed einde is gebracht, is het gevoel van opluchting maar van korte duur. Het bedriegers gevoel keert in volle kracht terug, omdat de kern van het probleem niet is aangepakt. Er is alleen extra hard gewerkt om het stemmetje voor even het zwijgen op te leggen. 

Hoe kun je het imposter syndrome herkennen?

Hoewel het imposter syndrome geen officieel gediagnosticeerde aandoening is, zijn er verschillende manieren waarop je het kan herkennen bij jezelf. Een veelvoorkomend kenmerk is dat je op zoek bent naar erkenning. Misschien vraag je je collega’s wel wat ze van je presentatie vonden, maar komen hun positieve antwoorden simpelweg niet binnen. Of vermijd je verantwoordelijkheden, uit angst om te falen. Dit gaat vaak gepaard met gevoelens van twijfel, stress en onzekerheid. Op bewust niveau wéét je dat het nergens op slaat dat je zo aan jezelf twijfelt, maar het lukt je niet om de knop op te zetten. Dat brengt ons op het volgende herkenningspunt: zelftwijfel. Het nemen van een besluit is lastig, omdat je niet gelooft in jouw vermogen om de juiste keuzes te maken. Je bent perfectionistisch en hebt veel te hoge verwachtingen van jezelf. Je zegt dingen zoals: ‘’Ik kreeg die baan omdat er weinig kandidaten waren.’’ of “‘Puur geluk, ik voelde me gewoon goed die dag”. Schrijf je prestaties toe aan externe factoren en het wordt des te lastiger om toe te geven dat je best goed bent.

Wat is er aan te doen?

Erken dat deze symptomen voortkomen uit een dieper geworteld probleem dat zich gedurende lange tijd heeft ontwikkeld. Neem de tijd om te reflecteren op je binnenwereld: wat zijn dominante gedachten? waar besteed je in het dagelijks leven het meeste aandacht aan? Als je jezelf gedurende de dag bekritiseert, versterk je alleen maar die negatieve energie. Where attention goes, energy flows. Probeer een meer liefdevolle benadering van jezelf te ontwikkelen. Geef jezelf na je prestaties complimenten en erken dat je het goed gedaan hebt en trots op jezelf mag zijn. In het begin zal het ongemakkelijk voelen en zul je weerstand ervaren, maar dit zal geleidelijk afnemen. Erover praten met mensen die je vertrouwt, kan een goede uitlaatklep zijn. Je zult ontdekken dat je anderen ook hun angsten en twijfels hebben en dat je niet alleen staat. Verder is het belangrijk om realistische doelen te stellen. Door je te richten op persoonlijke groei in plaats van perfectie, kun je de druk verminderen en jezelf toestaan om fouten te maken en te leren. Niemand is perfect dus waarom zou jij het wel moeten zijn?

Dagelijkse stappen

Heel eerlijk? Het bedriegersyndroom is niet iets dat je van de ene op de andere dag oplost. Zolang je eraan blijft toegeven en naar dat gemene stemmetje in je hoofd luistert, geef je het kracht. Het goede nieuws is dat je dagelijks door kleine stappen te ondernemen wél kunt leren om het de baas te worden. Dit kun je doen door je innerlijke criticus te herkennen. Zie jezelf als toeschouwer van je eigen gedachten in plaats van erop in te spelen. Dit helpt om afstand te creëren: jij bént de stem niet; het is slechts een deel van je interne dialoog. Ook niet onbelangrijk: zet je successen op papier. Houd een realitycheck lijstje bij met je behaalde doelen. Gaf iemand je een compliment? Don’t forget to write it down. Perfectionisten zijn vaak geneigd om zich te focussen op negatieve feedback, waardoor complimenten snel vergeten raken. Mocht je weer in twijfel vervallen, kun je altijd terugbladeren en jezelf aan jouw goede eigenschappen herinneren.

Het impostersyndrome komt steeds vaker voor: 5 tips die helpen