Rosa Bertram Betere wereld 22 mei 2024, 16:37

Leestijd: 4 minuten

Hoe slim zijn varkens nou eigenlijk? Dit zegt onderzoek over hun intelligentie

Hoewel alle dieren in onze ogen even waardevol zijn en daarmee even belangrijk (oké, misschien niet die irritante muggen die je ‘s nachts wakker houden), is het ene dier het andere niet. Zo zijn er dieren die een behoorlijk hoog bewustzijn hebben. Dat is dan ook één van de redenen dat sommige mensen ervoor kiezen om geen vlees van varkens te eten, want zij zouden een hoger bewustzijn hebben. Hoe zit dat eigenlijk? Zijn varkens echt zo intelligent?

We duiken dieper in de cognitieve skills van varkens.

Hoe bewust en slim zijn varkens?

Kijken we naar de cognitieve onderzoeken die al gedaan zijn naar dieren, dan zijn die studies vooral gericht op knaagdieren, zeezoogdieren, mensapen en honden. Tegenwoordig worden er echter steeds meer onderzoeken gedaan naar de intelligentie van varkens. Hoe doen ze dat? Om dat te onderzoeken, kijken dierwelzijnswetenschappers (yes, it’s a word) naar allerlei belangrijke aspecten zoals het cognitief vermogen, emotionele intelligentie en sociale intelligentie.

En ja hoor, uit dit onderzoek blijkt dat varkens veel mentale, emotionele en sociale overeenkomsten vertonen met dieren die door mensen als intelligent worden beschouwd, zoals honden en chimpansees. Hoewel het best lastig is om intelligentie lineair te meten, zijn er in elk geval genoeg aanwijzingen dat varkens cognitief complex, bewust én zeer sociaal zijn. Zo kunnen ze bijvoorbeeld ruimtelijk leren en hebben varkentjes een goed geheugen.

Cognitie van varkens

Volgens dezelfde studie over varkenscognitie, stammen gedomesticeerde varkens af van de Euraziatische wilde zwijnen, waardoor ze veel van hetzelfde gedrag en dezelfde sociale structuren vertonen als hun wilde voorouders. Worden gedomesticeerde varkenspopulaties bijvoorbeeld gemengd met onbekende nieuwelingen, dan zijn ze vaak geneigd te vechten. Dat laat zien dat ze een aangeboren neiging hebben om de groep te beschermen tegen indringers en suggereert dat varkens het cognitieve vermogen hebben om groepsgenoten van niet-groepsgenoten te kunnen onderscheiden.

Varkens hebben bovendien indrukwekkende vaardigheden als het gaat om ruimtelijke geheugentaken, waarbij varkens zelfs sociaal manipulatief gedrag vertonen om hun kennis over waar voedsel te vinden is, geheim te houden.

Zijn varkens slimmer dan honden?

Zijn varkens dan ook slimmer dan honden? Het meeste onderzoek dat is gedaan naar de intelligentie van varkens in vergelijking met honden laat zien dat varkens de basiskenmerken van intelligentie vertonen en inderdaad eigenschappen hebben die vergelijkbaar zijn met die van honden. Toch is er – zoals vaak het geval is – nog niet genoeg onderzoek gedaan om te kunnen zeggen dat de één slimmer is dan de ander.

Wel vergeleek een studie uit 2019 ongetrainde, vier maanden oude biggetjes en puppy’s (hoe cute!) en daaruit bleek dat beide diersoorten vergelijkbaar reageerden op menselijke aanwijzingen.

De communicatie van varkens

Niet geheel verrassend maar wél interessant is dat gedomesticeerde en huisvarkens meer met mensen communiceren als er voedsel bij betrokken is. Zelfs jonge gedomesticeerde varkens die weinig menselijk contact hebben gehad, reageren goed op menselijke aanwijzingen als er voedsel in spel is.

Leervaardigheden

Überhaupt het feit dat varkens als huisdieren kunnen worden gehouden, is maar weer een bewijs van de intelligentie van de dieren. De zogeheten potbuikvarkens zijn bijvoorbeeld relatief makkelijk zindelijk te maken en truffelzoekers trainen varkens al generaties lang om zwarte truffels te kunnen vinden in het wild dankzij hun graafkunsten en hun talenten voor het kunnen vinden van bepaalde chemicaliën.

Varkens zijn ook goed in het gebruiken van ruimtelijke informatie en kunnen daardoor goed leren navigeren door doolhoven. Zelfs biggen van twee weken oud (!) kunnen ruimtelijke T-doolhoftaken leren.

Geheugen en probleemoplossend vermogen

Dan het geheugen en het probleemoplossend vermogen, hoe goed zijn varkens daarin? Uit onderzoeken blijkt dat varkens in staat zijn om hun omgeving te observeren en kenmerken te onthouden die in hun eigen voordeel werken. In een onderzoek naar zelfbewustzijn leerden varkens bijvoorbeeld hoe een spiegel werkt en gebruikten die kennis later weer om eten te kunnen vinden.

Emotionele intelligentie

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de emotionele intelligentie en psychologische kenmerken van varkens, zoals emotie en persoonlijkheid in relatie tot menselijke eigenschappen. Wat blijkt? Wetenschappers hebben bijvoorbeeld zogeheten ’emotionele besmetting’ waargenomen bij varkens. Dat is een vorm van empathie en de rol van oxytocine bij varkens.

Sociale intelligentie

Eén van de grootste aanwijzingen voor de sociale intelligentie van een varken is hun speelse gedrag. Speelsheid treedt namelijk alleen op bij dieren als hun primaire behoeften, zoals voedsel en veiligheid, al zijn vervuld. Speelsheid kan dus een goede indicator zijn van het welzijn van varkens.

Daarnaast vertonen sommige varkens het vermogen om andere varkens te manipuleren of te misleiden om zelfs meer eten te kunnen vinden.

Best slim dus, die varkens

Onderzoek na onderzoek wijst dus uit dat varkens bijzonder intelligente dieren zijn die zowel cognitieve, emotionele als sociale vaardigheden hebben, waardoor ze allerlei complexe taken kunnen uitvoeren en zelfs relaties kunnen vormen.

Stof tot nadenken dus, en dan al helemaal als het aankomt op de manier waarop we met dieren omgaan en de overweging om wel of geen varkensvlees te eten. Food for thought!

Met dieren communiceren? Het kán (en wel zo)