Lena Bril Welzijn 21 aug 2020, 06:00

Leestijd: 7 minuten

Onder het vergrootglas: de magnetron

Koken was nog nooit zo makkelijk: het eten van gister even in de magnetron, en hop op tafel. Maar wat blijft er over van je biologische maaltijd in de magnetron?

We zochten het uit.

De magnetron: in or out?

Het was dé uitvinding in de jaren ’70 die het leven van elke huisvrouw een stuk makkelijker maakte: de magnetron. Nu heeft bijna elk huishouden er wel één. Toch is de magnetron niet onomstreden. Je hoeft maar de zoektermen ‘magnetron’ en ‘gezondheid’ in te typen op Google, of je belandt in een fel online magnetrondebat.

De beweringen vliegen je om de oren: het apparaat zou een kankerverwekkende straling afgeven, ‘magnetronziekte’ veroorzaken en alle voedingsstoffen in je eten afbreken. Uit andere bronnen blijkt juist dat er niets mis is met de magnetron. Het keukenapparaat zou gewoon veilig zijn en zelfs een gezonde optie omdat voedingsstoffen beter behouden blijven. Wie moet je nu geloven? We spraken met twee voedingsdeskundigen uit beide kampen over de gezondheidsvoor- en nadelen van de magnetron.

Hoe werkt een magnetron

Maar eerst een kort technisch verhaal. Een magnetron produceert microgolven, dat is bekend. Maar wat zijn microgolven precies? Microgolven hebben niets te maken met radioactiviteit zoals vaak gedacht wordt. Je kunt de onzichtbare golven vergelijken met de straling van een gsm-mast.

De golven worden geproduceerd in het hart van de magnetron: de magnetronbuis. Dit is een vacuüm gezogen pijpje, met aan beide uiteinden een magneet, waardoor een magnetisch veld ontstaat. Bundels van elektronen bewegen heen en weer en botsen met hoge snelheid tegen de buitenkant van de buis.

Door het snelle bewegen van elektriciteit, ontstaan de microgolven. Als jij een bakje eten in de magnetron stopt, geven die microgolven energie af aan de watermoleculen in het eten, waardoor je eten als het ware wordt gestoomd. De magnetron warmt je maaltijd dus van binnenuit op, in plaats van buitenaf zoals bij bakken of verhitting in de oven.

Wat zegt de wetenschap?

Maar hoe kwalijk zijn die microgolven precies? Tegenstanders van de magnetron stellen dat microgolven de celstructuur van het eten verandert. De moleculen botsten met grote snelheid tegen elkaar op, waardoor de celstructuur zwaar wordt beschadigd.

Veel belangrijke vitamines en mineralen zouden daarom verloren gaan. Deze aanname is gebaseerd op een onderzoek uit 2003, dat aantoont dat 97 procent van de antioxidanten in een broccoli verloren gaan bij verhitting in de magnetron. Ter vergelijking: wanneer je dezelfde groente stoomt, verlies je slechts 11 procent van deze belangrijke voedingsstoffen.

Ook lezen: Met deze 5 ‘gezonde’ dingen kan je beter nú stoppen aldus een diëtist

Maar zoals dat vaak gaat in de wetenschap, is een onderzoek snel achterhaald. Recent onderzoek aan Harvard University toont aan dat de proef met broccoli niet correct is uitgevoerd. De voedingsstoffen verdwijnen in het laagje water waarin de broccoli lag. Dat heeft niets met de magnetron te maken. Hetzelfde gebeurt namelijk als je groente kookt. Bereid je broccoli niet in een laagje water, dan blijven veel meer voedingstoffen behouden.

Wat adviseren de experts?

Mooi en aardig al die wetenschappelijke onderzoeken, veel wijzer word je er niet van. Want wie zegt dat het volgende onderzoek niet weer andere resultaten oplevert? Steeds meer mensen laten de magnetron daarom liever ongebruikt. We spraken met Yvet Noordermeer, voedingsdeskundige met haar eigen praktijk in Amsterdam.

Op mijn verzoek om mee te werken aan dit stuk, reageert ze enthousiast. “Ik ben geen expert op het gebied van de magnetron, maar ik raad het gebruik zeker af. Daar vertel ik graag meer over!”

Gebruik je boerenverstand

Yvet werkt vanuit het principe dat verse, onbewerkte, biologische voeding het best aansluit bij de spelregels van ons lichaam. “De magnetron is een goed voorbeeld van hoe wij verder verwijderd raken van een natuurlijk eetpatroon,” verklaart Yvet.

“Wanneer je voeding verwarmt in de magnetron verliest het een groot deel van zijn natuurlijke gezonde eigenschappen.” Dat recente onderzoeken andere resultaten aantonen, wijst ze van de hand. “Veel van dat soort onderzoeken worden gefinancierd door de industrie en zijn daardoor niet geheel onafhankelijk.”

Als de wetenschap geen verheldering biedt, adviseert Yvet haar clientèle altijd te beredeneren vanuit het boerenverstand. “Alle soorten straling, ook van je telefoon en computer, zijn onnatuurlijk en daarom niet goed voor je lichaam. Daar wil je toch niet je eten mee verwarmen? Liever verwarm je je eten in een klein klontje roomboter, veel lekkerder én gezonder.”

Een objectief verhaal

We spreken ook met diëtist en gezondheidswetenschapper Everdien van de Leek, die naast haar werkzaamheden in haar eigen praktijk in Leiden regelmatig schrijft over voeding op haar blog I’m a Foodie. Op I’m a Foodie worden mythes ontkracht door diëtisten en voedingswetenschappers, met als doel mensen te voorzien van onderbouwde informatie over gezonde voeding.

Op de vraag wat haar mening over het gebruik van de magnetron was, reageert Everdien: “Mijn persoonlijke mening over de magnetron doet er niet toe. Wat er toe doet is dat mensen voorzien worden van juiste informatie in plaats van op basis van persoonlijke ervaringen.”

View this post on Instagram

A post shared by BEDROCK Magazine (@bedrockmagazine)

Everdien kijkt naar wat er bekend is over de magnetron en naar de kwaliteit van de beschikbare bronnen. Hierbij wordt ook gekeken of deze peer reviewed (dus onderling getoetst door vakgenoten) en niet gesponsord zijn. Op basis daarvan concludeert ze dat de magnetron, mits op de juiste manier gebruikt, gewoon veilig is. “Voordeel van de magnetron is ook dat het eten relatief snel verwarmd wordt, waardoor veel voedingsstoffen juist behouden blijven.”

Veilig gebruik van de magnetron

Dit betekent niet dat het gebruik van de magnetron geen gevaren kent. “Alleen de celstructuur van het water (en dus niet van voedingsstoffen) verandert in de magnetron,” legt Everdien uit. “Dat is ook de reden dat je eten soms ongelijkmatig verwarmd wordt in de magnetron. Niet elk voedingsmiddel bevat evenveel water. Schep je eten dan ook goed om als je het verwarmt in de magnetron, om bijvoorbeeld een salmonellainfectie te voorkomen.”

Ook kun je beter geen moedermelk verwarmen in de magnetron. “De ongelijke verdeling van de warmte kan er voor zorgen dat je kindje zich brandt aan loeihete melk. Dat is natuurlijk heel gevaarlijk.” Let ook goed op waarin je je eten in de magnetron stopt. “Veel plastic verpakkingen van kant-en-klaarmaaltijden zijn niet magnetronbestendig en kunnen schadelijke stoffen afgeven.” Alles in een speciaal bakje dus, vaak omscheppen, dan is er weinig aan de hand.

De waarheid is niet altijd sexy

Everdien benadrukt dat ze niet iedereen aanspoort om meteen alles in de magnetron te verwarmen. Voor alle vormen van verhitting zijn voors en tegens. Ook in de oven of koekenpan komen er chemische stoffen vrij en gaan er voedingsstoffen verloren.

“Ik adviseer mijn cliënten, of het nu gaat om de bereidingsmethoden of het consumeren van bepaalde voedingsmiddelen: varieer! Een gezond voedingspatroon is lekker divers, dus wissel af tussen stomen, bakken, grillen en de magnetron. In principe is het veilig om je eten in de magnetron op te warmen. Maar als jij je niet prettig voelt bij het gebruik van een magnetron, hoeft het natuurlijk niet.”

En nu?

Over één ding waren Yvet en Everdien het wel eens. Wat er écht toe doet is wat je in de magnetron doet. Kant-en-klaar maaltijden die je zo, hup, de magnetron in schuift zitten vol vet, zout en suiker en bevatten weinig vezels. Laat die snelle happen in ieder geval links liggen.

Of je de magnetron zo snel mogelijk de deur uit moet doen, kunnen wij je helaas niet vertellen. Wetenschappelijk gezien is de magnetron, mits op de juiste manier gebruikt, een veilig keukenapparaat. Voel jij je niet prettig bij het gebruik van de magnetron? Luister dan naar je boerenverstand en laat de magnetron ongebruikt. Gelukkig zijn er voldoende alternatieve methoden om je eten te verwarmen. Misschien iets minder snel, maar vaak wel smaakvoller.

Meer gezondheid

• Is chocolade gezond? De positieve effecten van cacao op je lichaam
• Er bestaat veel verwarring over: welke vis kunnen we wél met een gerust hart eten?
• Suiker is een sluipmoordenaar (juist als je denkt gezond te eten)