Redactie Psyche 11 jun 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Hoe een normaal gesprek te hebben (dat is lastiger dan je denkt)

Eerder schreef ik over het belang van oogcontact en hoe fijn het is dat we een automatische piloot hebben die dit soort dingen regelt. Maar dit geldt niet alleen voor oogcontact: in alle sociale omgangsvormen zijn we vaak zo geoefend dat het grootse gedeelte ervan volledig automatisch gaat. We hebben op één dag in de buitenwereld zo veel kleine gesprekjes dat het ons nog nauwelijks opvalt hóe we die gesprekken voeren.

Tijdens al deze gesprekjes houden we onbewust rekening met tientallen ongeschreven regels die er voor zorgen dat iedereen zich prettig voelt bij het gesprek. Zo schreeuw je niet keihard ‘HALLO!’ in iemands gezicht als je vlak voor diegene staat en gun je de ander ook even een momentje om over zijn/haar leven te vertellen, ook al interesseert het je geen zier.

Sociale regels

Bij sommige mensen zijn die sociale regels zo natuurlijk ingebakken dat ze zich er compleet vrij in lijken te bewegen. Deze mensen ervaren we vaak als ‘zeer charmant.’ Ze voelen precies aan hoe ze moeten luisteren, hoe ze moeten praten en op welk moment ze zichzelf uit de voeten kunnen maken. Maar niet iedereen heeft die luxe van een aangeboren charme, en hoe charmant je ook bent, zodra je je bewust wordt van je gedrag ben je plots een vis op het droge.

Weleens geprobeerd heel extreem op je benen te letten terwijl je loopt? Binnen de kortste keren loop je als quasimodo door de kamer. Niet omdat je niet weet hoe je moet lopen, maar omdat je automatische piloot het velen malen beter kan dan je bewuste ‘ik’.
Zo is het ook bij gesprekken: als iemand tegen je zegt ‘Wat stel jij eigenlijk veel vragen. Doe je dat altijd?’ kan je plotseling extreem bewust worden van jezelf, met een ongemakkelijk gesprek ten gevolg.

Kijk naar anderen

Of je casual gesprekjes nou altijd lastig vindt of soms gewoon veel te bewust wordt van jezelf, de lijst met ongemakkelijke situaties die zich tijdens kleine gesprekjes kunnen afspelen is eindeloos. Toch valt er zoals altijd veel te leren als we naar anderen kijken. Laten we daarom onderstaand voorbeeld-dialoog bestuderen.

Sjokkel komt Berend tegen op de gang van het kantoor.

S: Ha Berend, goed weekend gehad?

B: Zeker! Ik ben met mijn familie wezen midgetgolfen. Dat was enig, wat een topsport is dat. Maar je krijgt er wel altijd trek van in frituur, dus we hebben een zak bamischijven gehaald…enneh…

Berend kijkt zenuwachtig om zich heen.
Tijdens zijn hele verhaal heeft Sjokkel Berend strak aangekeken en geknikt.

B: Goed, ik moet aan de slag. Houdoe.

Goed, wat ging hier fout. Waarom ging Berend niet door met zijn verhaal? Simpel! In Noord-Amerika en Europa is het gebruikelijk om iemand gemiddeld 5 seconden per keer in de ogen te kijken. Daarna moet je even je blik afwenden, het liefst naar het luchtledige en niet naar bijvoorbeeld je horloge. Kijk je iemand zonder onderbreking langer dan 7 seconden aan, dan voelen mensen zich ongemakkelijk.
Eens kijken wat Sjokkel met deze informatie doet:

S: Ha Berend, goed weekend gehad?

B: Zeker! Ik ben met mijn familie wezen midgetgolfen. Dat was enig, wat een topsport is dat. Maar je krijgt er wel altijd trek van in frituur, dus we hebben een zak bamischijven gehaald, zijn ons even flink te buiten gegaan in het schuurtje van m’n neef.

na 5 seconden kijkt Sjokkel even naar het raam achter Berend, om hem daarna weer in de ogen te kijken

B: Daarna hebben we allemaal een tatoeage laten zetten van ons familiewapen.

S: Leuk zeg. Hey, ik zie je bij de lunch!

B: Joe!

Perfect opgelost Sjokkel. We zijn trots op je. Om je gesprek naar een hoger niveau te tillen zou je nog kunnen proberen vragen te stellen, vriendschappelijk te grinniken en iets over jezelf te vertellen. Maar dat is iets voor de volgende keer. Baby steps.

Meer lezen over (oog)contact?

• 7 manieren om iemands lichaamstaal te lezen
• Waarom we elkaar moeten respecteren in de grenzen van fysiek contact (in de kroeg bijvoorbeeld)
• Aardig ben je natuurlijk al, maar zo word je nóg aardiger