Maaike Kooijman Psyche 24 okt 2021, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Hindoeïsme voor dummies: waar draait deze religie eigenlijk om?

Yoga nidra, dharma, aura’s… Allemaal termen die (deels) met het hindoeïsme te maken hebben én ontzettend populair zijn. Maar wat houdt de religie nou echt in? We schreven een spoedcursus voor je – voor zover je een heel geloof in een artikel samen kunt vatten, uiteraard.

Anders dan bijvoorbeeld het christendom, heeft het hindoeisme niet één bron of stichter. Het is een verzamelnaam voor meerdere godsdiensten van Indiase oorsprong, waarvan sommige al sinds de prehistorie bestaan. Een soort ‘bijbel’ is er dan ook niet, hoewel de Veda’s wel beschouwd worden als de heiligste geschriften van het hindoeïsme.

Het hindoeïsme wordt soms ook wel de oudste levende wereldreligie genoemd – hoog tijd om ons er eens écht in te verdiepen, dus.

Hoe voelt een spirituele ontwakening?

De overtuigingen van het hindoeïsme

Aan de basis van het hindoeïsme staan de purushartha, de vier doelen die worden nagestreefd in het leven. Die bestaan uit:

• Dharma is een soort totaal aan leefregels en gedragscodes, zodat je juist handelt en je leven op de juiste manier leidt. Het omvat regels die te maken hebben met ethiek, goedheid, rechtvaardigheid, waarheid en zelfdiscipline. Dit beïnvloedt dus zowel het sociale als spirituele leven van hindoes. Het volgen van deze regels zal tot geluk en voorspoed leiden.
• Artha omvat vooral het nastreven van welgesteldheid. Financiële zekerheid en een stabiele carrière zijn belangrijke levensbehoeftes waaraan voldaan moet worden om je ook met de andere 3 purushartha bezig te houden.
• Kama staat voor plezier in het leven, of liever gezegd het bevredigen van de (sensuele) begeerte. De vijf zintuigen staan hier centraal: voelen, proeven, ruiken, horen en zien. Met al deze zintuigen kun je plezierige gevoelens ervaren. Ook emotionele bevrediging is hierin belangrijk.
• Moksha is misschien wel de belangrijkste: het is een bevrijdig van de cyclus van dood en wedergeboorte (samsara) die geen begin en ook niet altijd een einde heeft. Deze cyclus wordt gezien als lijdzaam, dus bevrijding van wedergeboortes is het ultieme doel. Hoe moksha bereikt kan worden, verschilt per stroming van het hindoeïsme. Over het algemeen zijn toewijding, zelfdiscipline en belangeloos handelen erg belangrijk. Als je moksha bereikt, word jouw ziel onderdeel van een ‘absolute ziel’, een soort universele zelf dat het ik-gevoel van alle individuen beïnvloedt.

Karma en dharma

Vooral in dit laatste begrip komt ook karma naar voren. Het is een woord dat we allemaal weleens gebruiken – als Donald Trump weer eens van social media wordt gegooid, bijvoorbeeld – maar in het hindoeïsme heeft dit woord veel meer betekenis. Karma is als het ware de drijfveer voor de cyclus van dood en wedergeboorte.

Een actie, of dat nu een handeling of een gedachte is, heeft immers gevolgen voor wat er daarna gebeurt, wat weer gevolgen heeft voor wat er dáárna gebeurt. Je kunt dus niks doen of denken zonder dat daaraan bepaalde consequenties zitten: een simpele wet van oorzaak en gevolg. Dit omvat ook volgende levens, want reïncarnatie is onderdeel van de cyclus.

Karma heeft niet per se met goed of slecht te maken – ‘slechte karma’ is vooral iets waar we in het westen grapjes over maken – maar met een logische opvolging van dingen. Als je onbaatzuchtig handelt, is het natuurlijke gevolg dat mensen jou ook zo behandelen.

Karmische wonden helen: hoe gaat dat in z’n werk?

Het belang van goed en belangeloos handelen, zie je overal in het hindoeïsme terug, onder andere in de heiligheid van koeien. Koeien worden gezien als ‘de moeder der schepselen’, onder andere omdat ze zo zorgzaam met hun kalveren omgaan.

De principes en regels van karma en dharma hebben samen een grote invloed op het dagelijks handelen van praktiseren hindoeïsten. De concepten worden uiteraard aangevuld met maatschappelijke gebruiken.

Goden in het hindoeïsme

Ondanks dat de religie niet één schepper kent, bestaan er wel goden in het hindoeïsme. Het verschilt erg per stroming of mensen in één God geloven of in meerdere. Als mensen in één God geloven, is dat vaak omdat ze geloven dat andere goden ook de geest van die ene God hebben, of zelfs samen één God vormen.

Hoewel het hindoeïsme dus meerdere goden kent, zijn er drie de belangrijkste: Brahma (het scheppende aspect van de Hoogste God), Vishnu (het onderhoudende aspect, dat ook weer uit meerdere gedaantes bestaat) en Shiva (het vernietigende aspect).

Ayurveda

Eén van de bekendste hindoeïstische concepten in het westen is, naast yoga, ayurveda. Hier herken je misschien het woord ‘veda’ in, dat we zojuist noemden als belangrijkste geschriften van de religie. Ayurveda is een traditionele geneeswijze die in één van die Veda’s is gevonden.

Ayurveda kenmerkt zich sterk door het gebruik van verschillende kruiden en andere natuurlijke geneesmiddelen, zoals ook andere ‘alternatieve geneeswijzen’ doen. De keuze voor wélke kruiden en behandeling, heeft te maken met de unieke energieverdeling van jouw lichaam. Volgens ayurveda heeft alle energie, zowel in als buiten ons lichaam, 3 kenmerken (dosha’s). Dat zijn vata (impuls-energie), pitta (vurigheid) en kapha (structuur). 

Bedrock Talks: we duiken in de wereld van de Indiase geneeswijze Ayurveda

De verdeling van deze energieën in ons lichaam verschilt per persoon. Die is niet alleen zichtbaar in ons gedrag en onze passies, maar ook bijvoorbeeld de manier waarop ons lichaam werkt. Als onze ‘perfecte balans’ verstoord wordt, kan dat met behulp van ayurveda weer worden hersteld.

Andere aspecten van het hindoeïsme

Natuurlijk kunnen we maar een heel klein deel uitlichten van een verzameling van religies die een heleboel overtuigingen, rituelen en maatschappelijke tradities kent. Hieronder vallen bijvoorbeeld ook de zestien levensfasen, belangrijke symbolen en nog meer.

We erkennen dat we met dit artikel weliswaar de basics van het hindoeïsme hebben proberen uit te leggen, maar dat het lang niet alomvattend is. Als je geïnteresseerd bent in het hindoeïsme, raden we je van harte aan om je er meer in te verdiepen – het kan ontzettend nuttige inzichten opleveren!