Annemarie Hartsuiker Liefde & Seks 7 nov 2024, 07:38

Leestijd: 5 minuten

Hellen Nagel, gynaecoloog en seksuoloog legt uit waarom je eerst een jaar moet proberen om zwanger te worden

In Nederland is het normaal dat je als koppel minimaal een jaar probeert om zwanger te worden voordat je naar een arts gaat. Terwijl je in het buitenland al veel eerder bij een specialist terecht kunt. Voor veel vrouwen zorgt een zwangerschap die uitblijft voor kopzorgen. En als je intuïtie dan zegt dat er iets niet klopt, wil je misschien wél eerder stappen zetten.

Een babytraject heeft mentaal, fysiek en ook financieel een grote impact. Daarom wil je als vrouw zoveel mogelijk in control zijn. Hellen Nagel is gynaecoloog en seksuoloog en weet alles over gynaecologische zorg en deelt daar graag meer over.

Waarom moet je in NL zo lang proberen om zwanger te worden (een jaar volgens mij?) en daarbij wachten tot de huisarts verdere onderzoeken wil doen?

“In Nederland is het inderdaad zo dat stellen meestal wordt aangeraden om eerst een jaar zelf te proberen zwanger te worden voordat er verder onderzoek wordt gedaan. Dit advies is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat voor gezonde koppels de kans per cyclus om zwanger te worden rond de 20-25 procent ligt.

Dus zelfs als alles goed werkt, kan het zomaar een paar maanden duren voordat je zwanger bent. Na een jaar is ongeveer 80-85 procent van de koppels zwanger. Als je na een jaar proberen, dat wil zeggen vrijen om de 2 à 3 dagen, nog niet zwanger bent dan is de kans dat je spontaan zwanger wordt erg veel kleiner geworden. Dit kan dan een signaal zijn dat er iets meer aan de hand zou kunnen zijn.

Door een jaar te wachten, worden onnodige en belastende medische onderzoeken of behandelingen voorkomen. Want juist die onderzoeken kunnen spanning opleveren. En stress is uiteindelijk ook niet bevorderlijk om zwanger te kunnen worden. 

In Nederland is de cultuur om goed de zorgkosten te berekenen en deze af te zetten tegen de bewezen effectiviteit van de betreffende onderzoeken of behandelingen. Gezien dat er ’maar’ 15 tot 20 procent van de stellen niet spontaan zwanger wordt na een jaar proberen, is het dus niet effectief om al snel de onderzoeken in te zetten. Door pas na een jaar te beginnen met onderzoek kunnen de kosten en de belasting voor de gezondheidszorg beperkt blijven.”

Waarom is dat zo anders in het buitenland? Zoals België? 

“In het buitenland is het zorgstelsel helemaal anders ingericht. In België hoef je niet door de huisarts doorverwezen te worden naar een medisch specialist. Je kan zelf beslissen of je bij een specialist een afspraak wilt maken. Het is daardoor heel gewoon om in België al als jonge vrouw jaarlijks op controle te gaan bij de gynaecoloog. Hoewel dit geen bewezen gezondheidsvoordeel geeft, is dat wel de gang van zaken. Het lijntje met de gynaecoloog is zo dus heel kort en als je als vrouw vindt dat het te lang duurt voordat je zwanger bent, dan overleg je dat met je eigen gynaecoloog.

De specialisten (en artsen in het algemeen) in België zijn veel minder gebonden aan de hoeveelheid onderzoeken die hij of zij, volgens de zorgverzekeraar, mogen aanvragen. Daardoor kunnen zij veel sneller onderzoeken inzetten dan dat artsen in Nederland dat kunnen.”

Wat kun je als vrouw zelf doen om meer controle te krijgen en assertief te zijn in zo een proces?

“Bij vrouwen boven de 35 jaar of met medische problemen wordt er wel vaak eerder onderzoek gedaan. De vruchtbaarheid neemt namelijk vanaf je 35e merkbaar af, dus vanaf die leeftijd is het verstandig om na maximaal 6 maanden al bij een arts aan te kloppen. Ook als je een onregelmatige cyclus of bepaalde gezondheidsproblemen hebt kan een huisarts soms eerder helpen.

Als je een van de volgende medische klachten hebt, is het verstandig én aangewezen om je sneller te laten doorverwijzen naar de gynaecoloog:

• Een cyclus die onregelmatig is, langer is dan 35 dagen of zelfs afwezig. Dit kan wijzen op hormonale disbalans zoals onder andere PCOS
• Veel pijn in de onderbuik, want dat kan wijzen op endometriose en daarvan is bewezen dat daardoor de kans op zwangerschap kleiner is
• Problemen met het vrijen, zoals vaginisme, pijn bij het vrijen of een voorgeschiedenis van seksueel misbruik. Maar ook problemen rondom de erectie en de ejaculatie. Het is namelijk wel nodig dat er daadwerkelijk een zaadlozing plaatsvindt in de vagina. 
• Als je ooit een SOA, eileiderontsteking of andere ontstekingen of operaties in de buik hebt gehad. Dit zou namelijk een oorzaak kunnen zijn dat de eileiders dicht zitten waardoor de zaadcellen niet bij de eicel kunnen komen voor de bevruchting. 

Verder is het heel verstandig om jouw eigen cyclus goed te kennen en te weten wat de meest vruchtbare periode is. Want juist dan wil je vaak geslachtsgemeenschap hebben. Houd dat ook bij zodat je aan de specialist kunt laten zien dat je écht alles ‘volgens het boekje’ hebt gedaan, waardoor je niet terug naar huis gestuurd wordt met: ‘ga het toch nog maar even een paar maanden proberen, omdat iets nog beter had gekund’.”

Pak zelf de controle

“Het is ook een goed idee om met je huisarts te overleggen of er sperma-onderzoek gedaan kan worden, want ongeveer 10-15 procent van de mannen heeft last van een verminderde spermakwaliteit.

Verminderde spermakwaliteit is een van de belangrijkste oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen bij koppels. Dus als je die factor al kunt uitsluiten dan kan je met een gerust gemoed proberen zwanger te worden. Waarbij je natuurlijk meer kans maakt als jullie tijdens je twee meest vruchtbare dagen vrijen. En daar kan je wel zelf controle in nemen door bijvoorbeeld via Elleloom deze 2 dagen precies te bepalen. 

Elleloom, ontwikkeld door een Nederlands team van artsen, introduceerde onlangs de Femiscope® – een innovatief speculum met camera die de baarmoedermond analyseert om deze twee meest vruchtbare dagen te voorspellen. De meting doe je gewoon thuis, met een innovatief speculum met camera en een slim algoritme. Deze meting is nauwkeuriger dan bijvoorbeeld de basale lichaamstemperatuurmeting en je kunt dit hulpmiddel zonder medische tussenkomst in huis halen. Op deze manier is het jaar proberen om zwanger te worden iets beter controleerbaar.

Maar zelfs dan: als je het gevoel hebt dat er iets niet klopt, luister naar jouw onderbuikgevoel. Jij kent jouw eigen lichaam het allerbeste!

Meer over vruchtbaarheid:

• Wat zijn de verschillende oorzaken van onvruchtbaarheid en wat kun je er tegen doen?
• Kinderen na je 35e (dat heeft zo zijn voordelen)