Malu Kirschbaum Psychologie 29 jan 2022, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Hoe herken je ‘guilt tripping’ en wat kun je ertegen doen?

Als iemand ooit heeft geprobeerd om jou een slecht gevoel te geven over iets, zonder dit direct te zeggen, dan kan het zijn dat je slachtoffer bent geworden van ‘guilt tripping’. Dit is niet heel gek en komt regelmatig voor, maar als je niet weet waar je op moet letten, gebeurt het zonder dat je het doorhebt. Het lijkt een beetje op gaslighting, maar is net iets anders. We leggen uit wat het verschil is, hoe je de signalen kunt herkennen en hoe je ermee om kunt gaan.

Er zijn verschillende manipulatietechnieken waarop mensen jou – onterecht – een schuldgevoel kunnen geven en daar kan je jezelf maar beter voor behoeden.

Wat is guilt tripping?

Guilt tripping is een vorm van gedrag waarbij iemand jou schuldig of slecht laat voelen voor iets, in plaats van direct te zeggen wat hem of haar dwars zit. Het kan zijn dit soort schuldgevoelens worden uitgelokt, in de hoop jou iets te laten doen wat die persoon wil. Dit is waar de manipulatie  om de hoek komt kijken.

Dit zijn de 3 verschillende types gaslighters (manipulators) waarmee je te maken kunt krijgen

Het is klassiek passief agressief gedrag, omdat het erop wijst dat de persoon in kwestie niet in staat is (of op z’n minst geen zin heeft) om op een gezonde manier te communiceren. Dit soort gedrag komt voor in alle soorten relaties, van romantische tot vriendschappelijke, en zelfs op het werk tussen bazen en werknemers of collega’s onderling.

Waarom guilt tripping niet oké is

Het is niet erg om je gevoelens te uiten als je gekwetst bent door het gedrag van iemand anders. Maar als je dat op een passief agressieve en manipulatieve manier doet, dan wordt het een probleem. Guilt tripping is indirect en werkt door mensen een slecht gevoel over zichzelf te geven.

Dit zijn 9 signalen waaraan je een slechte relatie kunt herkennen

Het zijn opmerkingen die de ander een rotgevoel geven – een soort van beschuldigingen en aanvallen, waardoor iemand zich kleiner zal voelen. En dat is nooit oké! Guilt tripping is dus heel wat anders dan je kwetsbaar opstellen en zeggen hoe jij je voelt in een situatie.

Wat is het verschil met gaslighting?

Hoewel ze veel op elkaar lijken en soms ook overlap hebben, is gaslighting en guilt tripping niet hetzelfde. Gaslighting heeft alles te maken met het ontkennen van iemands realiteit, waardoor deze persoon aan zichzelf gaat twijfelen. Dat is echt een zeer diepe vorm van manipulatie.

Guilt tripping gaat meer over iemand zich slecht of schuldig laten voelen over hun gedrag. Dat gezegd hebbende, duistere persoonlijkheidstypes (zoals narcisten) zullen vaak beide technieken gebruiken om te manipuleren.

Hoe kun je een guilt tripper herkennen?

Soms is het lastig om de signalen van guilt tripping te zien, omdat sommige mensen dit (wellicht onbewust) al jaren doen en er gaandeweg een ster in zijn geworden om dit heel subtiel te doen. Dit zijn veelvoorkomende signalen waar je op kunt letten:

• Gedrag bedoeld om je schuldig of slecht te laten voelen
• Je het gevoel geven dat je hen iets verschuldigd bent
• Weigeren te zeggen wat er mis is, maar wel boos zijn
• Uiting geven aan negatieve gevoelens over jou op indirecte manieren
• Opmerkingen als “Ik beteken vast niet zoveel voor je”, “Ik ben blij dat je me eindelijk in je drukke schema hebt kunnen passen”, of “Ik doe zo veel voor je”, enz.
• Praten over jou als een slecht persoon, partner, vriend, enz.
• Jou expres negeren (als straf)
• Passief agressief gedrag

Zó herken je ‘negging’ (een vorm van emotionele manipulatie)

Hoe kun je ermee omgaan?

Als je die scherpe steek van schuld voelt, vraag jezelf dan af wat er gebeurt. Wordt je het gevoel gegeven dat je een minder goed mens bent, of ben je geconfronteerd met iets wat je hebt gedaan en wat je moet herstellen en corrigeren? Als je je bewust wordt van hoe schuld in je lichaam voelt en de gedachten die daarbij komen kijken, dan kun je guilt tripping beter identificeren.

Hoe je er vervolgens op reageert zal afhangen van jouw eigen communicatiestijl, van hoeveel geduld je hebt en van hoe ernstig de situatie is. In extreme gevallen, bijvoorbeeld in situaties waarin je onterecht beschuldigd wordt van iets, kun je altijd nog weglopen van het gesprek.

Maar in de meeste gevallen is de beste optie om medeleven te tonen – als je dat ten minste kunt. Onder het passief agressieve gedrag zit namelijk vaak een verborgen verzoek voor compassie en begrip.

Directer communiceren

Om te beginnen zou je je kunnen verontschuldigen als je deze persoon daadwerkelijk pijn hebt gedaan. Of je dat nu bewust hebt gedaan of niet. Daarna, als dit excuses is geaccepteerd, kun je aangeven dat je de manier waarop het gesprek is gegaan niet prettig vond. En dat je hoopt dat hij of zij in de toekomst directer met jou kan communiceren over wat er aan de hand is.

Hoe voorkom je communicatieproblemen in je relatie? We vroegen het een expert

Uiteindelijk is het belangrijk dat jij en de ander allebei kunnen zeggen hoe jullie je echt voelen. In sommige gevallen kan het bijvoorbeeld zo zijn dat je iemand teleurstelt, maar dat betekent niet dat je je ergens schuldig over hoeft te voelen. Het kan gewoon zijn dat je niet aan de verwachtingen kunt voldoen. En als je luistert naar wat ze willen en nodig hebben, kan en wil je misschien je gedrag wel aanpassen.

Open en eerlijke communicatie is key, en dat is een vaardigheid die tijd kan kosten om te cultiveren. Maar het goede nieuws is: hoe meer je hiermee oefent, hoe makkelijker het na verloop van tijd wordt.