Josje Smeets Werk 11 sep 2019, 06:00

Leestijd: 6 minuten

Hoe ben je uitstelgedrag te baas? Een gelukspsycholoog geeft handige tips

Een tijd geleden deden we de oproep: ‘wat zouden jullie willen weten van een gelukspsycholoog?’. We pikten er deze vraag uit: ‘ik wil te veel doen in te weinig tijd, waardoor ik het elke keer weer laat. Hoe los ik dit op?’.

Gelukspsycholoog Josje Smeets geeft het verlossende antwoord.

Jouw behoefte versus die van anderen

Al van jongs af aan krijgen we opdrachten. Eerst van onze ouders die het noodzakelijk vinden dat we tante Truus een kus geven als bedankje voor haar verjaardagscadeau en met de herhaalde oproep dat je vooral je kamer moet opruimen. Later ook van je leraren die je opzadelen met bergen huiswerk en de gitaarjuf die vindt dat je écht vaker en harder oefenen moet. Nog later van je werkgever die je to-do-stapel graag met het uur verhoogt. En je vriendje, die je graag wat vaker ziet. En je ouders weer, met de vraag of je toch wel naar de verjaardag van tante Truus komt zondag?

Daarnaast hebben we onze eigen behoeften. Het lezen van dat ene boek, het lang uitgestelde bezoek aan dat museum, sporten of gewoon eens niks doen.

Lees ook: Hoe je geluksniveau deels bepaald wordt door je genen

Logisch dat wij met zijn allen zo af en toe door de bomen het bos niet meer zien. De verantwoordelijkheden blijven stapelen. Op die manier lukt niet alles en blijven belangrijke zaken liggen.

Oplossingen genoeg, lijkt

Oplossingen worden gelukkig van alle kanten uit de hoge hoed getoverd. Timemanagement-cursussen bijvoorbeeld. Werkgevers en HR-professionals slaan je er maar al te graag mee om de oren. Je leert er prioriteiten stellen en vooral datgene doen wat belangrijk is, de rest kan onderaan de stapel.

Op zich een goede oplossing. Met één belangrijk nadeel. Want taken die alsmaar onderaan de stapel geschoven worden, worden vaak helemaal niet meer opgepakt. Ze worden vergeten. Bij de helft van deze taken zal dat niet zo’n heel groot probleem zijn. Bij de andere helft wel. Want hoe prioriteer je ‘niets doen’ precies? Zeker wanneer je een zeer belangrijke baan hebt, waarbij je indruk wilt maken op je werkgever?

Opdrachten die je steeds uitstelt

En hier ligt het eigenlijke probleem. De opgelegde opdrachten door anderen wringen nogal eens met je eigen behoeften en verlangens. Soms heb je het zo druk, dat je je eigen behoeften niet eens meer goed in het vizier hebt. Dan zijn het niet meer enkel anderen die jou opdrachten opleggen, dan doe je het zelf ook. Om aan de verwachting van de ander te kunnen voldoen.

In plaats van een gezonde balans tussen zaken die moeten en zaken die mogen, bestaat jouw dag enkel nog uit moeten. Je moet zoveel van jezelf, dat je langzaam opbrandt. Het wordt teveel. Je doet helemaal niets meer.

Lees ook: Van moeten naar willen: op deze manier stop je met druk zijn

Sommige mensen zijn hier een kei in. Niks doen wanneer ze juist heel veel moeten doen. Al hun to do’s leveren (on-)bewust zoveel stress op dat ze bevriezen. Dat ze letterlijk hun kop in het zand steken en doen of ze er niet zijn. Tot het moment dat het echt niet langer gaat. Dat dat tentamen toch echt morgenvroeg plaatsvindt of die deadline om middernacht eindigt. Dan opeens slaat de paniek als een deken om hen heen en werken ze uren vol adrenaline aan één stuk door. Met gierende spijt door hun lijf dat ze niet eerder begonnen zijn.

Uitstellen

Herken je dat? Uitstellen? Zo lang mogelijk niets doen? Tot het écht niet meer gaat? Ik kan me voorstellen dat je er doodongelukkig van wordt.

De reden voor dit uitstelgedrag is vaak dezelfde. Mensen die veel uitstellen hebben hun lat heel hoog liggen. Ze willen hun werk graag perfect of op zijn minst heel goed doen. Ze willen graag goedkeuring en waardering ontvangen van anderen voor dit geleverde werk. Ze balen wanneer iets niet lukt.

Lees ook: Waarom we gelukkig worden als we iets moois zien (volgens de wetenschap)

Wanneer het echter zo druk is dat je niet aan deze perfectie kunt voldoen, neemt de stress toe. In dusdanige mate dat je bevriest. Liever helemaal geen werk dan prutwerk, dat is wat je onderbewustzijn je influistert. Je survival-instinct zorgt ervoor dat je uiteindelijk tóch iets van werk oplevert. Maar dat voldoet vaak nog niet half aan je eigen verwachting, waardoor je vrolijk in je eigen vicieuze cirkel stapt. ‘Zie je nou wel. Ik ben niet goed genoeg’, zal je onderbewustzijn je influisteren. ‘Het heeft geen zin om de volgende keer sneller aan een taak te beginnen. Je kunt het immers toch niet.’

Geluk is maakbaar

Hoe lossen we dit dan op? Want dat was immers de vraag. Geluk is maakbaar. De oplossing zit hem dus in jouzelf. ACTIE is het codewoord. Maar hoe ga je over tot actie?

• Maak je doelen helder. Niet alleen je korte termijn doelen en duidelijk opgelegde opdrachten, maar ook lange termijn doelen voor jezelf. Waar wil ik staan over 1 jaar en 5 jaar van nu?

• Creëer vervolgens noodzaak. Jij presteert blijkbaar goed met een hijgende deadline in je nek? Prima. Maak je eigen mini-deadlines. Maak je doelen SMART tot aan de eigenlijke deadline. Dat wil zeggen; zorg ervoor dat je elke dag een stap zet tot aan het einddoel. Beloon je voor het halen van alle mini-deadlines. Je zelfvertrouwen zal hierdoor gegarandeerd toenemen.

• Maak inderdaad die saaie prioriteitenlijstjes en hou je er ook aan. Timemanagement-cursussen zijn er inderdaad niet voor niets. Begin daarmee met de zogenaamde kikker; de eerste 2 uur van de dag doe je de taken waar je het meest tegenop ziet. Dan ben je immers het meest helder en ‘heb je het maar gehad.’

Maar doe één heel belangrijk ding anders dan dat al deze cursussen je voorschrijven. Plan slechts 75 procent van de tijd in die je daadwerkelijk hebt (inclusief pauzes die je natuurlijk ook gewoon moet incalculeren). Doe in de overige 25 procent zaken die eigenlijk onderaan je to-do-stapel liggen. Zoals niets doen. Of een boek lezen. Want hoe dringend je prioriteitenlijst ook is, onthou wat Eisenhower ooit beweerde:

“What is important is seldom urgent and what is urgent is seldom important.”

Dus niet enkel actie is belangrijk. Ook balans.

Meer tijd aan minder belangrijke taken

Juist het besteden van meer tijd per dag aan minder belangrijke zaken geeft jou de energie en daadkracht om je belangrijke to do’s in minder tijd op diezelfde dag met een beter resultaat te completeren. Oef ingewikkeld.

Lees ook: Er is meer in het leven dan alleen studeren of werken (begin eens met genieten)

Conclusie? Je een slag in de rondte werken, is zeker niet goed. Het brandt je op en maakt je op de lange termijn ongelukkig. Helemaal niets doen en pas op het laatste moment in actie komen, werkt evenmin. Je zelfvertrouwen krijgt telkens een geweldige klap te verduren wanneer je maar half werk inlevert. Balans (75 procent prioriteren, 25 procent minder belangrijk) en actie (elke dag werken aan het lange termijn doel) zorgt voor langdurig presteren en duurzaam geluk.

Veel plezier met de 25 procent! Niet aan tante Truus vertellen.

Dit artikel is geschreven door Josje Smeets, gelukspsycholoog en owner van HelloBetty.nl. “Als gelukspsycholoog weet en lees ik veel over geluk. Mijn doel is om iedereen te laten weten dat geluk deels maakbaar is. In mijn artikelen op Bedrock.nl leer ik je hoe.”

Meer lezen over geluk?

• Is de mens wel gemaakt om constant gelukkig te zijn? Evolutionaire psychologie zegt van niet
• Hoe dopamine je gelukkig maakt (en hoe je het stofje aanwakkert)
• Luister nú naar de gloednieuwe podcastserie over een bewust leven: Bedrock Talks