Maaike Kooijman Psyche 10 dec 2018, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Lees dit als je vaak tegen jezelf (hardop) praat

We praten allemaal weleens tegen onszelf. Is het niet hardop, dan is het wel in ons hoofd, om onszelf moed in te spreken (‘Oké, ik kan dit’) of om gewoon lekker te klagen (‘Ugh, waarom heb ik dit nou weer?’). Bij iedereen komt het in een andere vorm, maar het is er bij iedereen.
Vaak schamen we ons daarvoor – ‘stemmetjes in je hoofd’ klinkt nou niet echt helemaal normaal – maar het is juist goed om ermee bezig te zijn. Niet alleen kunnen we veel leren van hoe we tegen onszelf praten, maar het is ook goed om af en toe te beïnvloeden wát we nou precies zeggen.

Rationaliseren

Veel mensen hebben bijvoorbeeld geleerd om zo veel mogelijk gedachten te rationaliseren. Als we een belangrijke presentatie hebben, zeggen we bijvoorbeeld tegen onszelf: ‘Wat kan er nou misgaan? En trouwens, zo belangrijk is het helemaal niet.’

Op sommige momenten werkt dat hartstikke goed, maar in feite is dat ‘rationaliseren’ van ons helemaal niet zo rationeel. Het mag angst dan wegnemen, maar het kan bijvoorbeeld ook slechte dingen goed praten – en dat is verslavend. Het begint met ‘Oh, joh, die tien minuten te laat stellen niets voor op een meeting van drie uur’ en eindigt met ‘Natuurlijk kan ik wel elke avond alcohol drinken, dat heb ik gewoon nodig’ of iets dergelijks.

Onwerkelijk

Rationaliseren klinkt misschien goed, maar eigenlijk vervang je de ene (overdreven) onwerkelijke gedachte gewoon door een andere onwerkelijke gedachte (die niet overdreven genoeg is). We zetten een soort onverschillig masker op. Die onverschilligheid kan er weer voor zorgen dat het ons juist niet genoeg uitmaakt en we die presentatie bijvoorbeeld helemaal verknallen. Niet helemaal de bedoeling, dus.

Hé twijfelkont, dit is waarom er geen foute keuzes bestaan

Rationaliseren is net zoiets als altijd positief denken. Het kan heel goed werken, maar is in veel situaties ook een masker dat je opzet. Als je iets heel heftigs hebt meegemaakt en jezelf dwingt om vrolijk te zijn, is dat net zo onlogisch als wanneer je iets heel belangrijks probeert onbelangrijk te maken.

In plaats daarvan is het belangrijk om écht rationeel te redeneren. Ga eens een gesprek aan met jezelf waarin je eerlijk bent en luistert naar de antwoorden van, nou ja, jezelf. Als je redeneert in plaats van rationaliseert, schep je geen ‘schijnwerkelijkheid’.

Percepties testen

In plaats daarvan kijk je naar de echte werkelijkheid, door je percepties te testen en een objectiever beeld van de situatie proberen te krijgen. Ja, je bent zenuwachtig voor je presentatie, en dat is precies waarom je ‘m goed moet voorbereiden. Maar je kent je collega’s goed en je weet waar je over praat, dus het zal wel goed komen.

Als je onderzoekt hoe je tegen jezelf praat als je zelf niet oplet, leer je een heleboel over ideeën en gronden waarvan je zelf misschien niet eens wist dat je ze had – of waarvan je het wel wist, maar die je gewoon glashard ontkende tegenover jezelf. Ben je het eens met die ideeën? Top! Wil je er iets aan doen? Dan kun je dus beter redeneren in plaats van rationaliseren.

Natuurlijk kun je niet altijd beïnvloed wat je denkt; je beeld van jezelf wordt ook beïnvloed door wat andere mensen van je denken. Maar als je goed redeneert en daar ook in gelooft, als je je vervormde denkwijzen en zelfbeelden verandert, vernietig je de grootste aanleiding tot emoties als angst, verdriet en schuld.

Meer lezen over je zelfbeeld?

• Ben jij altijd blij? Misschien lieg je tegen jezelf (dit zijn de 7 manieren)
• Je kunt een beter zelfbeeld kopen (op deze vijf manieren)
• Door deze 6 tips leer je om meer van jezelf te houden