Kim van den Oord Liefde & Seks 26 jun 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

De liefde volgens… oud filosoof Seneca

Wist jij dat veel van de ideeën uit de Klassieke Oudheid nog steeds erg actueel zijn? Het Griekse en Romeinse volk bestond uit een deel knappe koppen die de fundamenten voor onze hedendaagse samenleving hebben gebouwd. Veel van hun opvattingen zijn ook vandaag de dag nog aan de orde. Van Seneca’s visie op liefde kunnen we bijvoorbeeld nog heel veel leren.

Wie zich eenmaal verdiept in de Klassieke Oudheid, beseft al snel wat voor fascinerende volken de Grieken en Romeinen waren. Van kunst tot de Olympische Spelen en wiskundige stellingen tot filosofie: het nalatenschap van de oude Grieken en Romeinen is enorm. Wij vinden het interessant om hun filosofische opvattingen in een nieuw daglicht te bekijken. Dit is wat we kunnen leren van Seneca’s visie op liefde.

Meet the author: Seneca

Seneca, die voluit Lucius Annaeus Seneca heette, was een Romeinse schrijver, filosoof, staatsman en toneelschrijver. Binnen de filosofie was Seneca een aanhanger van het stoïcisme (kort: Stoa) wat aanhangers ‘de levensfilosofie‘ noemen. Een filosofie die zich presenteert als de aangewezen weg om de mens gelukkig te maken.

Alles wat er gebeurt in de wereld is volgens het stoïcisme vooraf bepaald, maar het vrij kunnen oordelen en handelen op deze gebeurtenissen is het recht, de vrijheid en autonomie van de mens. En juist dat vrije oordeel en handelen is bepalend voor het menselijk geluk.

Het stoïcisme en emoties

Het woord ‘stoïcijns’ heeft in onze huidige tijd een vrij negatieve lading. Zoek het woord op in het woordenboek en je krijgt de definitie ‘onverstoorbaar en gelijkmoedig‘. Als we dat lezen denken we algauw aan iemand die vrij koel of zonder emoties handelt, maar dit is niet hoe een Stoa over emoties denkt.

Lees ook: De liefde volgens… Plato

Een stoïcijn ervaart net als ieder ander mens emoties, zo ook liefde. Hij ervaart liefde en zal dit ook uiten, maar hij wordt niet in bedwang gehouden door emoties.

Emoties sturen zijn leven niet. In tegenstelling tot een ander persoon probeert de stoïcijn niet geleid of meegenomen te worden door zijn emoties. Dit wil zeggen: de stoïcijn erkent de emotie, maar hij hoeft er niet naar te handelen.

Food for thought: Waarom laten we ons altijd zo snel meeslepen door onze emoties? Misschien kunnen we hierin wat leren van de stoïcijnen en eerst even tot 10 tellen wanneer onze geliefde iets zegt wat ons overstuur of verdrietig maakt. Seneca verdedigt dit door rationeel nadenken boven emoties te zetten.

Het stoïcisme en genot

Veel filosofieën uit de Klassieke Oudheid zagen in het najagen genot als het meest natuurlijke uitgangspunt voor de mens. Binnen het stoïcisme was dit echter niet het geval. Volgens de Stoa – die altijd een scherp onderscheid tussen beide maakt – geldt het najagen van genot alleen voor dieren en niet voor de mens.

De oorspronkelijkste drift van mensen is volgens de Stoa namelijk die naar zelfbehoud en dus niet naar genot. Op grond hiervan maakt de Stoa een onderscheid tussen wat goed en slecht is (voor ons).

Logica en rede staat dus voorop wat aangeeft dat men in het Stoïcisme altijd eerst nadacht voordat hij ging handelen.

Seneca in Medea

De opvattingen over liefde volgens het stoïcisme zijn duidelijk te herkennen in Medea, een werk van Seneca waarin hij zijn opvattingen weergeeft over de ware aard van liefde.

Medea is een tragisch verhaal over een vrouw die wordt verlaten door haar man en als reactie hun twee kinderen vermoord. Niet het leukste verhaal, maar wel met een duidelijke boodschap vanuit Seneca:

‘Liefde is onlosmakelijk verbonden met openstaan voor anderen, en dat is bijna onmogelijk zonder gekwetst te worden.’

Gelukkig is ons leven geen Griekse of Romeinse tragedie en komen dit soort verhalen in het echte leven niet zo snel voor. Wat we hier wel van kunnen leren is dat het leven altijd twee kanten heeft en dat ook liefde gepaard gaat met leuke en minder leuke dingen.

Zo zie je maar dat geschiedenis niet saai hoeft te zijn en dat uitspraken van duizenden jaren geleden, nog steeds relevant kunnen zijn. Thank you Seneca!

Meer over liefde:

• De liefde is geen gevoel (volgens deze filosoof)
• Millennials zien liefde hetzelfde als de Franse filosoof Sartre (en dit is hoe)
• Het beste liefdesadvies dat je ooit gaat krijgen van een dronken Griek