Lisanne de Vaan Psyche 19 jan 2021, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Zijn (extreem) betrokken ouders juist behulpzaam of belemmerend?

Moeders die spreken namens hun kind en vaders die stennis staan te schoppen op school, omdat ze toch echt vinden dat hun kind een hoger cijfer verdient: overbetrokken of -bezorgde ouders hebben de neiging hun kind continu in de gaten te houden, klaar om ze te allen tijde te beschermen tegen de boze buitenwereld. Allemaal met de goede bedoelingen, maar wat doet dat met kinderen?

Laten we voorop stellen: een betrokken ouder zijn is niet slecht. Ouders die actief zijn in het leven van hun kind hebben vaak een betere band met hun kind dan ouders die zich nergens mee bemoeien. Maar waar ligt de scheidingslijn tussen betrokkenheid en overdreven interesse in het leven van een kind?

Persoonlijke ervaringen

De begrippen ‘goede ouders’ en ‘slechte ouders’ zijn controversieel. Wat ieder van ons verstaat onder ‘normale opvoeding’ is grotendeels het gevolg van onze persoonlijke ervaringen, stelt Dr. Haim Ginnot, psychotherapeut en auteur van het boek Between Parent and Teenager.

De manier waarop ouders hun kinderen opvoeden wordt dan ook bepaald door ervaringen die zij zelf hebben meegemaakt. Er is een grote kans dat iemand die is gebeten door een hond zijn of haar kinderen liever niet in de buurt van honden laat. En dat is niet gek, want als ouder wil je nu eenmaal je kind veilig houden.

Ook interessant: Sta jij open voor nieuwe ervaringen? Dan heb je waarschijnlijk een hoog IQ

Het is ons natuurlijke instinct. Maar te midden van de bezorgdheid van ouders over de veiligheid van hun kinderen en de focus op het succes van kinderen, worden de voordelen die fouten maken en teleurstellingen met zich meebrengen vaak over het hoofd gezien, stelt Ginnot.

Angstgevoelens

Betrokkenheid is niet altijd positief. Studies hebben aangetoond dat wanneer ouders te veel betrokken zijn bij het leven van hun kind, dit angstgevoelens kan bevorderen.

Een onderzoek uitgevoerd aan de Macquarie University in Sydney vond dat 4-jarige kinderen die tekenen van angst vertoonden ofwel een overdreven betrokken moeder hadden, of een moeder die zelf was gediagnosticeerd met een angststoornis.

Een studie gepubliceerd in The Journal of Child and Family Studies toont zelfs aan dat studenten met overbezorgde ouders in mindere mate tevreden zijn met hun leven.

Vertrouwen in jezelf kweken

Waar dit aan kan liggen? Kinderen die overbezorgde ouders hebben groeien op zonder het gevoel van vertrouwen te hebben in hun eigen kunnen, stelt Ginnot.

Als kinderen gewend raken aan het feit dat hun ouders alles voor ze doen, dan leren ze nooit hoe ze het zelf moeten doen. Het bericht dat ze hierdoor onbewust ontvangen is dat ze zelf niet bekwaam genoeg zijn om deze dingen te doen.

Must read: Heb je problemen met vertrouwen? Dan vertoon je deze 7 tekenen (zeggen experts)

Het is belangrijk om te erkennen hoe onze eigen angsten van invloed kunnen zijn op de kinderen die we grootbrengen. Door ervoor te zorgen dat je kind veilig is voor een aanval van een hond, neem je hem of haar ook de vreugde af die een huisdier met zich mee kan brengen.

Onze eigen persoonlijke angsten kunnen ervoor zorgen dat kinderen de wereld gaan zien als een vreselijke plek en dat ze uitdagingen en nieuwe ervaringen als iets negatiefs gaan zien.

Academische consequenties

Afgezien van het creëren van angstgevoelens, kan overbeschermend ouderschap de academische prestaties van kinderen negatief beïnvloeden. Ouders die overbezorgd zijn bereiken eigenlijk het tegenovergestelde van wat zij willen: ze verhogen het risico dat hun kind academisch faalt.

Studies hebben aangetoond dat de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kind meer impact heeft op de academische prestaties dan de school. En hoewel ouders enorm veel potentieel hebben om het succes van hun kind te verhogen, hebben ze evenveel potentie om academisch falen te veroorzaken. Denk bijvoorbeeld aan ouders die altijd het huiswerk checken van hun kind, of nog erger, het zelf maken. Zulke acties weerhouden kinderen ervan te leren van fouten.

Taken afronden

En niet alleen dat, overbezorgde ouders weerhouden hun kinderen er ook van om te leren gaan met een gezonde hoeveelheid stress, verwarring en uitdagingen.

Ouders hebben vaak het idee dat stress of verwarring slecht zijn voor hun kind, maar in werkelijkheid laten studies juist zien dat het creëren van uitdagende leersituaties en ingewikkelde denk scenarios leidt tot betere academische resultaten.

Ook interessant: Doorzettingsvermogen is aan te leren (en al aan jonge kinderen)

Ook leren kinderen van overbeschermende ouders niet om doelen of taken af te ronden. Een studie van de Brigham Young University toont aan dat ouders – en in het bijzonder vaders – een vitale rol spelen in het ontwikkelen van vastberadenheid en doorzettingsvermogen bij hun kinderen.

Ouders die hun kinderen beschermen tegen uitdagingen en ze niet leren om een doel te voltooien, brengen de kansen van kinderen in gevaar. Door kinderen te beschermen tegen stress die komt kijken bij verantwoordelijk zijn voor de voltooiing van een taak, verhogen ouders de hoeveelheid stress die kinderen ervaren gedurende hun leven.

De scheidingslijn

Elke ervaring die een kind heeft is een kans om te leren. Bepalen of een taak bij de leeftijd van een kind past is een manier om een kind te helpen zelfstandig te worden.

Door overdreven betrokken te zijn, lopen ouders het risico om kinderen te weerhouden van de vreugde die je ervaart als je iets verdient waar je hard voor hebt gewerkt, het ontwikkelen van probleemoplossende vaardigheden om zich door fouten heen te slaan en het zien van de wereld met hoopvolle, nieuwsgierige ogen.

Tip: Leren van de Zweden: waarom opvoeding meer is dan een paar liedjes zingen

Volgens Michael Ungar, professor aan de Dalhousee University in Canada, is het de taak van ouders om kinderen klaar te stomen voor een zelfstandig leven, en niet alleen om ze te beschermen tegen de gevolgen van hun acties.

In plaats van het overbeschermen van kinderen, ziet Ugar liever dat ouders veerkrachtiger zijn en kinderen laten proberen hun eigen problemen op te lossen. “Een redelijke hoeveelheid verantwoordelijkheid en de juiste hoeveelheid risico’s in het leven van een kind, maakt ze sterker en competenter”.

Meer opvoedkwesties?

• In hoeverre zijn ouders bepalend voor de levenskeuzes van hun kinderen?
• Je kind vegetarisch opvoeden: wel of geen goed plan?
• Genderneutraal opvoeden: een psycholoog legt uit