Annemiek van der Krogt Welzijn 31 jan 2023, 11:07

Leestijd: 4 minuten

Wat enzymen precies zijn en waarom we niet zonder ze kunnen

Je hebt vast wel eens van enzymen gehoord. Maar wat doen ze precies in ons lijf? Waarom kunnen we niet zonder ze? En wat kunnen we doen om de enzymen in ons lichaam te ondersteunen?

We zochten het voor je uit.

Wat zijn enzymen en wat doen ze?

Enzymen zijn essentieel voor onze gezondheid. Ze zetten processen in ons lichaam ‘aan’ of versnellen deze. Zo helpen ze ons lichaam bij belangrijke taken, waaronder de ontgifting of de afbraak van voedingsmiddelen.

Ook de productie van hormonen gaat niet goed zonder enzymen. Net als de ademhaling en het samentrekken van de spieren. Enzymen zijn dus werkelijk van levensbelang.

Hoe werken ze?

Elke cel van ons lichaam bevat duizenden enzymen die met elkaar meer dan 5.000 verschillende functies uitvoeren. Hoe enzymen werken, leggen we graag uit aan de hand van spijsverteringsenzymen.

Er bestaan veel verschillende soorten spijsverteringsenzymen, maar vier zijn het belangrijkst. Deze worden vooral aangemaakt in de alvleesklier, maar ook in de maag, dunne darm en de speekselklieren.

Het gaat om de volgende enzymen:

1. Lactase
2. Amylase
3. Protease
4. Lipase

Lactase

Lactase breekt lactose – de suiker in melk – af in glucose en galactose. Als je lichaam niet voldoende lactase aanmaakt, kun je de lactose niet goed afbreken. Dit kan klachten geven die bekend staan als lactose-intolerantie.

Amylase

Amylase breekt zetmeel en koolhydraten af tot suikers. Eén soort amylase begint al te werken terwijl we aan het eten zijn. De suikers worden uiteindelijk door andere enzymen omgezet in glucose. Er is ook een enzym dat specifiek de suiker maltose afbreekt tot glucose.

Via de wand van de dunne darm wordt glucose opgenomen in de bloedsomloop, zodat ons lichaam het kan gebruiken als brandstof.

Protease

Protease breekt eiwitten af tot aminozuren. In de maag is pepsine het belangrijkste verteringsenzym. Andere enzymen gaan aan het werk wanneer eiwitten de dunne darm bereiken. Bijvoorbeeld het enzym trypsine.

Lipase

Lipase breekt vetten en oliën af tot glycerol en vetzuren. De dunne darm neemt deze stoffen op en brengt ze via de lymfevaten in het lichaam. Daar kunnen ze worden gebruikt als brandstof en bouwstof.

Zo werken enzymen het best

Enzymen hebben speciale omstandigheden nodig om optimaal te werken. Ze functioneren het beste op een temperatuur van 37 graden Celsius. Dat is precies onze lichaamstemperatuur.

Verschillende typen enzymen werken het beste bij een verschillende zuurgraad. Zo zijn de enzymen in je maag gewend aan een zuurgraad van 1,5. De enzymen in de darmen werken weer het beste bij een pH-waarde van 8.

Waardoor wordt de werking van enzymen verstoord?

Bij een lagere temperatuur dan 37 graden Celsius blijven enzymen wel werken, maar op een lager tempo. Bij een hogere temperatuur kunnen enzymen beschadigd raken of hun vorm kan veranderen. In dat geval werken ze niet meer optimaal.

Als het milieu van ons lijf te zuur of te basisch is voor een bepaald enzym, werkt dit ook niet meer zoals het hoort. Net als bij klachten aan bepaalde organen, zoals de alvleesklier. Dan kan het aantal en de effectiviteit van spijsverteringsenzymen verminderen. Vooral deze enzymen zijn gevoelig voor veranderingen in ons lijf.

Chemische stoffen kunnen het vermogen van een enzym verminderen om processen in gang te zetten. Deze zogenoemde enzymen remmers kunnen zowel in de natuur voorkomen als in een laboratorium gemaakt zijn. Denk bijvoorbeeld aan antibiotica.

Ook je leefstijl is van invloed op de werking van de enzymen in je lijf. Zo hebben sterk bewerkte of calorierijke voedingsmiddelen en een tekort aan voedingsstoffen een negatieve invloed op de alvleesklier en daarmee ook op de enzymen die dit orgaan produceert.

Wat betekent dit voor jou?

Je kunt de werking van de enzymen in je lichaam positief beïnvloeden door vers en onbewerkt te eten en te zorgen voor de juiste voedingsstoffen, zoals vitamines en mineralen.
Denk bij zo’n eetpatroon aan veel verse groenten en fruit, gezonde granen, noten, zaden, pitten, peulvruchten, volle zuivel, vers vlees en versgevangen vis.

Vooral plantaardige eiwitten zijn goed voor je alvleesklier. Deze vind je in grote hoeveelheden in algen als spirulina en chlorella, die vaak onderdeel uitmaken van groene sapjes. Aan deze sapjes worden vaak ook nog enzymen toegevoegd, dus daarmee ondersteun je je lichaam dubbel.

Om je alvleesklier te ondersteunen, kun je gebruikmaken van kruiden als kaneel, rozemarijn en kurkuma. Ook paardenbloem en chicorei zijn een weldaad voor deze klier. Zo kun je bijdragen aan de gezondheid van dit belangrijke orgaan en op deze manier de spijsverteringsenzymen in je lichaam veilig stellen.

Als tekstschrijver verdiept Annemiek zich graag in alles wat met gezondheid te maken heeft. Zo heeft ze voor de informatie over groene sapjes in dit artikel gebruik gemaakt van het gezondheidsplatform nutribites.nl. Zelf vult ze haar gezonde eetpatroon graag aan met goede supplementen voor een betere gezondheid en meer energie.

5 tekenen dat je waarschijnlijk last hebt van een zuivelallergie

Bronnen
Phillips, E. et al. (2017). Digestive Enzymes. Clinical Education.
Del Bene, V.E. (1990). Chapter 218. Temperature. In: Clinical Methods: The History, Physical, and Laboratory Examinations. 3rd edition. Butterworths.
Robinson, P.K. (2015). Enzymes: principles and biotechnological applications. Essays in Biochemistry, 59, 1–41.
Qian, J. et al. (2022). Effect of dietary protein levels on the growth, enzyme activity, and immunological status of Culter mongolicus fingerlings. PLoS One, 17(2), e0263507.
Platel, K. et al. (2000). Influence of dietary spices and their active principles on pancreatic digestive enzymes in albino rats. Nahrung, 44(1), 42-6.