Annemarie Hartsuiker Psyche 22 mei 2024, 10:28

Leestijd: 4 minuten

Zo herken je emotionele manipulatie in je relatie

Emotionele manipulatie betekent dat iemand bewust inspeelt op emoties om de ander te beïnvloeden en controleren. Het is de bedoeling om macht en controle te krijgen, zonder dat een ander daar mee instemt. Iemand die emotioneel manipuleert, weet precies wat jouw zwakke plekken zijn en gebruikt deze tegen je.

Emotionele manipulatie komt vaak voor in relaties of families en ontstaat vaak pas na een tijdje. De persoon die emotioneel manipuleert kent je namelijk door en door. In het begin van een vriendschap of liefdesrelatie, zul je nog niet merken dat je gemanipuleerd wordt.

Het begint vaak subtiel. Na verloop van tijd wordt manipulatief gedrag steeds erger en dit heeft een grote invloed op jouw mentale welzijn. Daarom is het belangrijke om emotionele manipulatie te herkennen.

Emotionele manipulatie herkennen

Manipulatie is dus een vorm van beïnvloeding door het toepassen van misleidende methoden. Deze methoden worden ingezet om jou te overtuigen of dingen te laten doen tegen jou zin in. Het is belangrijk om tekenen van emotionele manipulatie te herkennen voordat je jezelf verliest.

Aanpraten van een schuldgevoel

Een manier van emotionele manipulatie, is het aanpraten van een schuldgevoel. Je hoeft je niet schuldig te voelen, maar krijgt dit gevoel wél omdat er zelftwijfel wordt gezaaid.

Iemand kan bijvoorbeeld tegen je zeggen: “Je belt mij nooit en daardoor voel ik me eenzaam.” Terwijl je weleens belt, alleen voor jou voelt dagelijks bellen als een must. En dat is oké… omdat de ander het niet fijn vindt dat je niet zo vaak belt, ga jij je er schuldig over voelen. Daarom voel je je steeds vaker verplicht om te bellen, terwijl je daar eigenlijk geen zin in hebt.

Inspelen op je zwakke plekken

Een manipulator zal altijd inspelen op jouw zwakke plekken. Op de een of andere manier weet de ander deze precies te vinden, waardoor jij nóg onzekerder wordt over bepaalde dingen.

Als je zorgzaam bent, zullen ze bijvoorbeeld zeggen: “Jij bent de enige die mij kan helpen” of “je laat me in de steek als je…”

Gaslighting

Gaslighting is een subtiele vorm van emotionele manipulatie en komt vaak voor binnen liefdesrelaties, maar ook in families, vriendschappen of bij collega’s. Gebeurtenissen worden bijvoorbeeld ontkent, de schuld wordt op jou afgeschoven, gesprekken worden achteraf verdraaid of iemand geeft je constant het gevoel dat je gek, gevoelig of dom bent. Ze geven je het gevoel dat jouw emoties niet terecht zijn.

Denk aan opmerkingen als: “Nou je hebt het anders wel beloofd” of “iedereen weet dat het normaal is als jij…”

Inzetten van passief-agressieve opmerkingen

Passief-agressieve opmerkingen zijn subtiele, gemene opmerkingen waar je eigenlijk niks mee kan. Op een openlijke manier beschuldigingen uiten. Rollen met je ogen. Zuchten of andere non-verbale signalen van frustratie.

Door alsmaar passief-agressieve opmerkingen te maken, word jij in een kwaad daglicht gezet. Passief-agressieve opmerkingen: subtiele, gemene opmerkingen maken die moeilijk te weerleggen zijn. Sarcastische uitspraken. Insinueren. Oogrollen of zuchten: non-verbale signalen van frustratie of ongenoegen. Doen alsof je het begrijpt terwijl dat niet zo is: knikken en glimlachen, maar eigenlijk niets begrijpen of ondersteunen.

Negeren

Een andere manier om iemand emotioneel te manipuleren, is door de ander buiten te sluiten. Je zou dit ook stonewalling kunnen noemen, wat weer valt onder passief-agressief gedrag. Door een gesprek opeens af te kappen en emotioneel onbenaderbaar te worden, geeft de ander jou een vervelend gevoel. Een onderzoek wijst uit dat het zelfs kan leiden tot mentale schade omdat je angstig wordt voor intimiteit en open communicatie gaat vermijden.

Maak jezelf weerbaar tegen emotionele manipulatie

Als je emotioneel gemanipuleerd wordt, is het belangrijk om afstand te nemen van de manipulator. Neem ruimte voor jezelf, leer assertief gedrag aan en stel grenzen. Als je weer voor jezelf op durft te komen, kun je de ander weer toelaten. Op het moment dat je emotioneel nog een wrak bent, zal deze persoon daar alleen maar gebruik van maken.

Iemand pakt zoveel ruimte als jij ze geeft

Je merkt het vaak wel wanneer iemand over jouw grenzen gaat. Alleen ben jij sterk genoeg om daar iets aan te doen? Een mooie uitspraak is: “Iemand pakt zoveel ruimte als jij ze geeft” en dat is echt waar. Als iemand iets doet waar jij je niet fijn bij voelt, ben jij de enige die dit kan veranderen. Ga vooral niet aan jezelf twijfelen, maar kom voor jezelf op. Dit is makkelijker gezegd dat gedaan. Zeker als je al op jonge leeftijd te maken krijgt met emotionele manipulatie. Bijvoorbeeld als een van jouw ouders narcistisch is.

Zoek professionele hulp

Voel jij je uitgeput? Eenzaam of niet gezien? Een professional kan je helpen om mentaal weer sterker te worden. Een destructieve relatie kan jouw zelfvertrouwen, onafhankelijkheid en autonomie namelijk enorm aantasten. Hierdoor kun je beschadigd raken, eigenwaarde verliezen en de regie over jezelf en jouw leven kwijtraken. Als je dit gevoel hebt, ga dan op zoek naar professionele hulp. Je hoeft het niet alleen te doen! Via de huisarts of het particuliere circuit zijn er veel therapeuten en psychologen die gespecialiseerd zijn in het herstellen van emotionele manipulatie.

Hoe overleef je als gevoelsmens een narcist?