Tanja Terstappen Psyche 29 sep 2017, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Egoïsme komt door te veel nadenken (in essentie is iedereen stiekem gewoon aardig)

Er bestaan een hoop klootzakken in de wereld. Althans, mensen die zich als een eikel gedragen. Maar een mooi inzicht om voor altijd in je geheugen te graveren: in essentie zijn (de meeste) mensen gewoon aardig. Als we meer onze intuïtie volgen en minder lang zouden nadenken, zou ons ego minder de overhand nemen en zijn we minder egoïstisch, zeggen studies. Instinctief zijn mensen goedgezind. Studie na studie heeft aangetoond dat onbaatzuchtigheid in onze genen zit. Als we iets snel moeten beslissen, zijn onze keuzes vaak heel genereus. Denk bijvoorbeeld aan heldendaden.

In een onderzoek onder 51 winnaars van de ‘Carnegie Hero Medal’, antwoordden alle helden in kwestie dat ze vanuit hun eerste impuls handelden. Zelfs als we ons in een situatie bevinden waarin het niét in ons beste eigenbelang is om een ander te helpen (bijvoorbeeld met gevaar voor eigen leven iemand uit het water redden), doen we het nog.

Rol van je intuïtie

Yale-psycholoog David Rand dook diep in de materie: ‘De meeste mensen denken dat we in essentie egoïstisch zijn, maar onze experimenten laten zien dat welwillendheid bevorderd wordt door het vertrouwen op je intuïtie.’

De experimenten tonen aan dat als mensen weinig tijd hebben om een keuze te maken (en dus hun intuïtie moeten volgen), ze minder zelfzuchtig kiezen. Te veel tijd om na te denken zorgt er juist voor dat we meer egocentrische keuzes maken. Met veel keuzetijd gaan we vaker voor de optie die onszelf meer dient dan een ander.

Lang leve samenwerken

Onder druk zijn mensen bovendien meer welwillend om samen te werken en ook dat laat zich verklaren door ons onzelfzuchtige instinct.

En uiteindelijk is het in the long run ook in ons eigenbelang om samen te werken, zegt Rand. Een bekend experiment om deze theorie kracht bij te zetten is het ‘prisoner’s dilemma‘, dat de voordelen van samenwerken aantoont.

https://www.bedrock.nl/goeddoen-effectief-altruisme/

Twee verdachten krijgen in dit experiment de optie om elkaar te verlinken, of om te zwijgen. Verlinken is de verstandige optie voor jezelf, maar als de ander dat ook doet eindig je allebei voor lange tijd in de cel.

Omdat in dit experiment de verleiding tot egoïsme groot is, maar op langere termijn kiezen voor samenwerking meer oplevert, is het een mooi model om de theorie van David Rand te ondersteunen. Dit filmpje legt het uit:

Mensen verschillen

Uiteraard zijn er een hoop verschillen tussen mensen, dus we kunnen er niet zomaar van uitgaan dat iedereen altijd aardig is. Het is maar net wat je hebt geleerd in je jeugd, welke beloning ergens tegenover staat en hoe groot je ego is.

In elk geval is het een mooie theorie, die veel overeenkomsten heeft met bijvoorbeeld de beginselen van het boeddhisme. Het ware zelf is iets anders dan het ‘ego’ waar we ons mee zijn gaan identificeren. Als we te veel gaan nadenken, dingen overanalyseren, gaat ons ego zich ermee bemoeien en kiezen we vaker voor iets waar we zelf van profiteren.

Meer lezen?

Mensen zijn meesters in zelfbedrog. En als je denkt dat dit niet voor jou geldt, dan bewijst dit waarschijnlijk precies dat punt. Een paar stevige resultaten uit onderzoek vind je in het artikel: We zien allemaal dingen die er niet zijn. Dit zijn de blinde vlekken van ons brein.

Wordt het te veel? 6 tips die helpen wanneer je snel overprikkeld bent