Tanja Terstappen Psyche 29 jan 2021, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Waarom eenzaamheid eigenlijk een positief signaal is

Het is onze grootste angst: verlaten worden. Niet gezien of gehoord worden of alleen zijn maakt ons onrustig en ongemakkelijk. Sterker nog, als we ons eenzaam voelen gaat ons lichaam op scherp staan. Verschillende onderzoeken laten zien dat dat verschrikkelijke, pijnlijke gevoel van eenzaamheid eigenlijk een heel slim signaal is van ons lichaam.

In de Westerse wereld voelt 20 – 40 procent van de volwassenen zich weleens eenzaam. En daar horen lichamelijke ongemakken bij. Stress, hogere bloeddruk, slechter slapen.

Volgens psychologe Louise Hawkley van de Universiteit van Chicago hebben mensen die eenzaamheid voelen meer moeite met in slaap komen, worden ze vaker wakker gedurende de nacht en slapen ze minder diep. “Het gevoel van niet veilig zijn, sociaal niet veilig zijn, kan bijdragen aan die verstoorde slaap,” zegt ze in online wetenschapsmagazine Nautilus.

En dat onveilige gevoel zou ook de verklaring kunnen zijn van die andere symptomen. Ons lichaam gaat in overlevingsstand als we ons alleen voelen. Studies laten zien dat eenzame mensen een verhoogd cortisol-level hebben, zelfs een kleine trigger van eenzaamheid kan de hoeveelheid van dit ‘stresshormoon’ verhogen. Normaal reguleert het hormoon onze stofwisseling en bloedsuikerspiegel, maar het komt extra vrij als we ons bedreigd voelen.

Overlevingsmodus

“Eenzaamheid is een waarschuwingssysteem,” zegt Hawkley. We hebben een oeroude, fundamentele behoefte aan contact met anderen, en ons lichaam waarschuwt als de sociale banden die we nodig hebben om te overleven verbroken lijken te worden. Als we ons ‘geïsoleerd’ voelen, switcht je lijf naar een soort overlevingsmodus.

“Het lichaam interpreteert eenzaamheid als een bedreiging. Bij mensen die lange tijd eenzaam zijn, wordt een soort verdedigingsprogramma geactiveerd,” beaamt Steve Cole, professor geneeskunde en psychiatrie aan de Universiteit van Californië.

Sociale pijn werkt in dat geval net zo als fysieke pijn, dat ook altijd als waarschuwing dient. Een onverwachte break-up (dus eenzaamheid, want verlating) activeert hetzelfde hersengebied als bij bijvoorbeeld verbranding van je huid, onderzocht Naomi Eisenberger – sociaal psychologe van de Universiteit van Californië.

Eenzaamheid zegt dat je lijf goed werkt

Als je je eenzaam voelt, betekent dat dus niet dat je iets verkeerd doet. Sterker nog, het betekent dat je lijf goed werkt. Dat je lijf je waarschuwt voor gevaar en het z’n best aan het doen bent om jou in veiligheid te brengen.

Nu hoef je niet meteen de kroeg in te duiken als er een avondje alleen op de bank dreigt (want alleen zijn kan ook heerlijk zijn!) maar als je je langere tijd eenzaam voelt en je daardoor letterlijk niet goed in je vel zit, is dat rotgevoel je trigger om in actie te komen.

Lees ook: Jong, single en eenzaam door corona

Dan kan het een goed idee zijn om je wat meer open te stellen voor anderen, vrienden of familie op te zoeken of je zelfs aan te sluiten bij een nieuwe groep, zodat je niet meer in je eentje hoeft ‘te overleven’. Dat is dé manier om je oeroude waarschuwingssysteem (en dus dat pijnlijke gevoel) tot rust te brengen.

Meer lezen

• Waarom ‘leegte’ volgens het boeddhisme het mooiste is dat je kan overkomen
• Eenzaam? De oplossing schijnt zo simpel te kunnen zijn
• We zijn minder eenzaam dan we denken (vooral op jongere leeftijd)