Joanne Wienen Betere wereld 20 aug 2018, 06:00

Leestijd: 4 minuten

We gaan een nieuw tijdperk in (deze drie ontwikkelingen zorgen daarvoor)

Er is een grote maatschappelijke verschuiving aan de gang op drie vlakken. En daarmee gaat de wereld zoals we die kennen onvermijdelijk veranderen. The end of an era, zou je kunnen zeggen.
In de miljarden jaren dat de aarde bestaat, is vanzelfsprekend al veel veranderd. Opvallend veel van die grote veranderingen vonden pas relatief recent plaats. Kijk naar de uitvinding van de landbouw. We gingen van een jagers-verzamelaars-cultuur naar een bestaan waarin we ons vestigden op plekken met vruchtbare grond. Een grote verandering, waardoor de mens kennismaakte met hiërarchische structuren, nieuwe vormen van arbeid en uiteindelijk onderwijs.

Zoals Rutger Bregman van De Correspondent het omschreef: ‘Stel dat de geschiedenis van de mens slechts één kalenderjaar zou beslaan. Dan zouden we tot 18 december, ‘s avonds laat, bezig zijn geweest met jagen en verzamelen. Pas tóen werd de landbouw uitgevonden.’

De veranderingen van de afgelopen tweehonderd jaar beslaan al helemaal maar een piepklein tijdbestek van onze geschiedenis, maar zijn minstens zo ingrijpend. Ik bedoel, pak een random dude uit het jaar 1817 op en drop ‘m vandaag de dag ergens in het centrum van Londen en je hebt een heart attack waiting to happen. Onze samenleving is immers radicaal veranderd sinds de industriële revolutie. En dan kregen we de afgelopen vijftig jaar ook nog eens te maken met de digitale revolutie.

Hoogleraar Duurzaamheid en Transitie Jan Rotmans van de Erasmus Universiteit in Rotterdam verdiept zich al dertig jaar in deze kanteling van de economie en samenleving. Tegen website bloovi.be zegt hij drie ontwikkelingen te zien: een nieuwe maatschappelijke ordening, een ander economisch fundament én een machtswisseling. Deze drie ontwikkelingen zorgen er volgens hem samen voor dat we een nieuw tijdperk ingaan.

De samenleving kantelt

Met een nieuwe maatschappelijke ordening doelt Rotmans op een kantelende samenleving. Jarenlang waren we een verticaal geordende, top-down samenleving. Langzaam verschuift dit en gaan we naar een horizontale, bottom-up samenleving. Van politieke partijen naar bewegingen, van krantencolumns naar blogs, van vakbond naar een freelancer-unie en van verzekeringsbedrijven naar broodfondsen. De macht ligt niet langer bij de elite, maar bij de massa die dankzij het internet beter dan ooit gelijkgestemden kunnen vinden en zichzelf kunnen organiseren.

https://www.bedrock.nl/september-zero-waste-challenge/

De structuur van de economie kantelt

Dat ons huidige economische systeem onhoudbaar is, zien steeds meer mensen in. Niet alleen door de grote crisis die we onlangs aan ons broek hadden hangen, maar ook omdat ons hele systeem is ingericht op exploitatie en overvloedig aanbod. Daar maken we niet alleen onszelf, maar ook onze planeet mee kapot. In de toekomst zal de economie meer draaien om coöperatie. Niet het aanbod, maar de vraag staat centraal. En van vervuilend en fossiel, gaan we naar schoon en duurzaam. Geen massaproductie, maar maatwerk.

De macht kantelt

Wie kijkt naar de huidige machthebbers in de wereld ziet dat nu vooral grootte, omvang of financieel vermogen bepaalt wie het voor het zeggen heeft. Maar in de toekomst zullen andere zaken steeds belangrijker worden. De macht zal liggen bij wie zich slim, adequaat en snel kan organiseren (millenials en de daaropvolgende generatie). Wie macht wil, zal voortdurend moeten kunnen inspringen op grote veranderingen. Er gaat een grote verschuiving plaatsvinden van gevestigde en destructieve macht naar innovatieve en transformatieve macht.

Maar wanneer dan?

Zo’n overgang van tijdperk naar tijdperk verloopt niet zonder slag of stoot. Wat dat betreft hoeven we alleen maar naar de geschiedenis te kijken (of de krant open te slaan). Volgens Rotmans kenmerkt een kantelperiode zich altijd door onrust, chaos en turbulentie. Tegelijkertijd stelt hij gerust. Zo’n periode zal niet al te lang duren. “Ik denk zelf dat het nog een jaar of tien heel onrustig blijft en dat we dan langzamerhand naar een nieuw soort dynamisch evenwicht gaan.”

Tijdens zo’n kantelpunt is er altijd een gevestigde orde die erop gericht is oude systemen in stand te houden (hallo, Trump!). Rotmans: “Omdat ze er baat bij hebben qua statuur, positie of inkomen. Zij verzetten zich tegen een machtsovername. Alleen kan dat nooit lang doorgaan.”

Om deze beweging kracht bij te zetten, is het volgens Rotmans onder andere nodig nog meer kennis met elkaar te delen en ontwikkelen. Sharing is caring, dus!

Meer lezen over de toekomst onze planeet?

• Kan een degrowth economie onze planeet redden?
• Wordt reputatie in de toekomst belangrijker dan geld of macht (en moeten we dat willen?)
• Het lot van de wereld ligt in handen van millennials (en dat is maar goed ook)

Wil je op de hoogte blijven van onze beste artikelen over MIND, BODY en BETTER WORLD? Meld je dan aan voor de Bedrock Weekly!