Daphne Louws Betere wereld 4 mei 2024, 09:19

Leestijd: 7 minuten

Een verwaarloosde fabriek omtoveren tot ecodorp: bewoners van Land van Aine doen het

Vlak bij de Duitse grens wordt een oude, verwaarloosde aardappelzetmeelfabriek omgetoverd tot het natuurlijke ecodorp genaamd Land van Aine. Tientallen jaren vond er zware industrie plaats, maar tegenwoordig werken de bewoners hard aan een zelfvoorzienende en milieuvriendelijke gemeenschap in Ter Apel. Delen van de fabriek zijn al omgebouwd tot gezamenlijke leefruimtes, een leeromgeving voor de kinderen, werkplaatsen voor de bouw van ecologische huizen en buiten zijn jonge voedselbossen aangeplant. Maar toch gaat het nog jaren duren voor het megaproject af is.

Na een lange zoektocht werd in 2018 de koopovereenkomst door de initiatiefnemers getekend. Het terrein van negen hectare, voorheen een mix van verlaten fabrieken en oude waterzuiveringsvelden, vormt de basis van het ecodorp waar men ook off grid kan wonen. Tot de jaren ’80 was het een aardappelzetmeelfabriek, de jaren erna heeft het terrein stilgelegen. In vervallen delen van de fabriek zijn muren beklad met graffiti en staan sommige gebouwen op instorten.

Toch hebben de bewoners al veel andere delen opgeknapt tot leefruimtes voor de bruisende gemeenschap van vijftig man. Bomen en planten bloeien in de voedselbossen en moestuinen, duurzame huizen worden gebouwd in de loods en ’s avonds dineren bewoners gezamenlijk in de ‘stoof’.

Klussen aan het ecodorp

Vogeltjes fluiten vrolijk door elkaar heen, terwijl een specht op de bomen roffelt. Af en toe klinken voetstappen van bewoners die voorbijlopen, maar verder is het stil. Naast de fabriek ligt een smal kanaaltje, waar enkele rimpels ontstaan door de koele ochtendbries. Rechts staat een pizzaoven met daarachter een plek om vuurtjes te stoken.

Bewoner Fenna Janssen komt aanwandelen om de ochtend met de rest van de dorpelingen te beginnen in de stoof. Fenna heeft korte haren en draagt een dikke jas met stevige bruine werklaarzen eronder. De kleurtjes in haar bril lichten op wanneer er een zonnestraal op schijnt. “Vandaag gaan we klussen aan het ecodorp”, zegt ze terwijl ze de deur van de stoof opent.

De stoof is de gezamenlijke leefruimte van de gemeenschap. Een wirwar van schoenen en laarzen ligt verspreid voor de deur. In de lucht hangt een geur van vers gemaakte soep. Binnen zitten zeker vijftien mensen in een kring te kletsen met een kop koffie of thee in de hand. Tegen de achterwand staat een grote boekenkast vol met spelletjes en boeken. Wanneer iedereen binnen is, wordt er een lied gezongen en worden de taken verdeeld: wilgen planten, graven voor blauwe bessenstruiken en er moeten wat technische klussen uitgevoerd worden.

Aspirant-bewoner Freek pakt vijf scheppen uit de loods en legt ze op een kruiwagen. Hij is lang, draagt een rode muts en spreekt kalmpjes. Terwijl Freek de kruiwagen vooruit rolt, vertelt hij dat hij bijna twee jaar meewerkt aan het project. Momenteel wisselt hij zijn tijd af tussen het ecodorp en zijn natuurgeneeskundepraktijk in Groningen, iets wat andere ecodorpers op soortgelijke manier doen. In de toekomst wil Freek permanent op het terrein gaan wonen. “Mijn vriendin woont hier al fulltime. En het is inmiddels een fijne plek om te zijn”, zegt hij. Toch is Freek later ingestroomd, omdat zijn lichaam het een paar jaar geleden niet trok om lang op het terrein te verblijven. “Er hing hier een zware industriële energie, waardoor ik last kreeg van mijn lichaam.”

Pipowagens en ontlasting sjouwen

Fenna komt aanwandelen om Freek te versterken. Tijdens het graven, vertelt ze dat ze tijdelijk in een pipowagen woont tot haar huis af is, net als veel anderen in het dorp zo doen. De meeste pipowagens zijn off grid, maar sommige hebben wel stroom. Water sjouwen de bewoners wekelijks in grote jerrycans naar hun verblijf. “In het hoofdgebouw hebben we drie luxe douches, maar veel mensen slaan dat over. We vinden het niet nodig om veel te douchen”, zegt Fenna.

Binnen het ecodorp wordt gebruik gemaakt van composttoiletten dus ontlasting wegbrengen doen de dorpelingen ook zelf. “Eens in de zoveel tijd moet je met je eigen poep sjouwen”, zegt Fenna met een lach, maar wel met serieuze ondertoon. “Je bent veel tijd kwijt aan je dagelijkse voorzieningen.” Zelf verlangt ze weer naar een luxer en ruimer huis, maar het duurt nog een aantal maanden voor die af is. “De pipowagen is heel klein dus je loopt elkaar vaak in de weg.”

Huizen bouwen

Op een (bouw)veld grenzend aan het bos, krijgen de ecologische huizen langzaam vorm. Met een maximale grootte van negentig vierkante meter worden alle ecowoningen gebouwd, soms door de bewoners zelf en soms door ingehuurde vakmensen. Het eerste huis wordt al bewoond, de rest van de huizen is nog in aanbouw. Duurzaam bouwen is de norm dus worden natuurvriendelijke materialen zoals stro, hout en leem gebruikt, soms in combinatie met gerecyclede producten. Over het hele terrein liggen bakstenen verborgen in de grond, afkomstig uit de oude zuiveringsvelden, die bewoners opgraven en deels hergebruiken voor de bouw van hun huizen.

Verplichte aansluiting op het net, maar toch zelfvoorzienend

Zelfvoorziening staat hoog in het vaandel, maar realiteit is dat alle (toekomstige) woningen verplicht worden aangesloten op het net. “We willen vaste woonadressen in het dorp, maar zonder aansluiting krijgen we die niet van de gemeente”, vertelt Fenna. “Bewoners die graag off grid willen, gaan simpelweg geen gebruik maken van de aansluiting.”

Ondanks de verplichting leven de bewoners op sommige vlakken off grid en werken ze toe naar een grote mate van zelfvoorziening. Zonnepanelen, zonneboilers en warmtepompen worden onder andere gebruikt voor het opwekken van energie. Afvalwater wordt op een duurzame manier gezuiverd door helofytenfilters (rietvelden). En in de toekomst wordt grond- en regenwater gezuiverd tot drinkwater. Enkele bewoners hebben zelfs een oude vriescontainer of bus omgetoverd tot volledige off grid woning.

Voedsel verbouwen voor het hele ecodorp

Op het terrein zijn twee voedselbossen aangeplant, waar de meeste boompjes al enkele meters de lucht in schieten. Bij enkele bomen verschijnen al kleine bloemetjes, maar de rest is nog kaal. Het dorp streeft ernaar zoveel mogelijk eigen voedsel te verbouwen. De wintermaanden zijn nog een uitdaging, maar ’s zomers oogsten de bewoners al aanzienlijke hoeveelheden groenten en fruit. ’s Avonds worden de verse groenten verwerkt in het diner. Bewoners die willen dineren met z’n allen in de stoof. “Als je kookt is dat voor dertig tot veertig man, maar je hoeft het maar eens in de twee weken te doen”, vertelt aspirant-bewoner Erik Jan.

Zo doen de bewoners nog veel meer samen. In de loods is een klaslokaal gebouwd waar de kinderen onderwijs krijgen van één van de bewoners. “Het is een vorm van thuisonderwijs, maar dan gezamenlijk”, legt Fenna uit. Niet ver van het klaslokaal is een deel van de loods ingericht als speelhal met touwen, matten en klimrekken. Het lijkt net een gymzaal, maar dan in een gigantische loods. Iets voorbij het speelparadijs is een klein winkeltje te vinden. Hier staan grote (koel)kasten gevuld met biologische producten. “Als je iets pakt, schrijf je het op en betaal je het later”, vertelt Fenna terwijl ze een papiertje met producten en prijzen laat zien.

Toekomst

“Dit megaproject gaat zeker dertig jaar duren”, zegt Fenna terwijl ze naar de fabriek kijkt.

Hoewel er in een paar jaar al ontzettend veel is gerealiseerd, heeft het dorp nog ambitieuze plannen. Uiteindelijk groeit het uit tot een levendige gemeenschap van zo’n vijftig tot honderd man. Zelfvoorziening, spiritualiteit, kleinschalige bedrijvigheid en het gebruik van natuurlijke en lokale kringlopen staan centraal. “We zien een plek voor ons waar we in harmonie met de aarde en met elkaar leven.”

Dit artikel is geschreven door Daphne Louws. Het vinden en schrijven van bijzondere, inspirerende verhalen is wat Daphne het liefste doet als freelancer. Inmiddels is ze bijna afgestudeerd van de opleiding journalistiek en is ze van plan de wereld rond te reizen om verhalen te vinden en te maken. Ze heeft een passie voor (kite)surfen, sporten, reizen en koken. Het liefst brengt ze iedere dag door op een prachtig, zonovergoten strand waar ze het water op kan gaan wanneer ze wil. 

Geen water en verwarming: hoe romantisch is off grid leven nu eigenlijk? (Deel 1)