Joanne Wienen Psyche 22 jul 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Doodgaan is minder erg dan we denken (volgens een wetenschappelijke studie)

Ben je bang voor de dood? Je bent niet de enige. Necrofobie staat in de top 10 grootste angsten die mensen hebben. Toch gloort er misschien licht aan het eind van de tunnel, want een recent Amerikaans onderzoek toont aan dat doodgaan misschien wel minder erg is dan we denken.

Say what? Het klinkt inderdaad nogal vreemd en oneerbiedig. Daarbij zijn er honderden manieren om dood te gaan en is het nogal wat om die allemaal over een kam te scheren. Maar toch, met de studietitel ‘dying is unexpectedly positive‘ trekken Amerikaanse onderzoekers een interessante conclusie.

Is doodgaan wel zo erg?

De studie bestond uit twee onderzoeken. In het eerste deel analyseerden zij de blogposts van 2500 terminaal zieke patiënten. Vervolgens vroegen ze een aantal vrijwilligers zich in te beelden dat ze zouden overlijden en ook een blogpost te schrijven.

In het tweede deel werd gekeken naar de laatste woorden van bijna vierhonderd gevangen op ‘death row’. Daarnaast vroegen ze ook in deze tweede studie vrijwilligers zich in te beelden dat ze ter dood veroordeeld waren en hun gedachten neer te pennen.

De vrijwilligers spraken in hun berichten vaak over eenzaamheid, spijt en angst. Maar terwijl bij hen negatieve emoties de boventoon voerden, gingen de blogposts van de groep mensen die écht dichtbij de dood waren juist vaak over positieve emoties als liefde en verbondenheid. Sterker nog, hoe dichterbij de dood kwam, hoe positiever de berichten werden.

Lees ook: Zo kijkt het boeddhisme naar het leven en de dood (en wat wij daarvan kunnen leren)

Met andere woorden: we dénken dat we bang en verdrietig zullen zijn in zo’n periode, maar dat is niet de realiteit. De Volkskrant vroeg een reactie van Agnes van der Heide, hoogleraar levenseinde aan het Erasmus MC.

Zij zegt: “Als mensen ziek worden of in een rolstoel terechtkomen, kunnen ze daar ook vaak beter mee omgaan dan ze van tevoren hadden gedacht. Heel herkenbaar. Wel moet je bedenken dat voor deze studie alleen teksten van terminaal zieke bloggers zijn gebruikt. Dat zijn mensen die dat nog kunnen en iets te vertellen hebben. Daaruit leid ik af dat er aan dit onderzoek dus weinig of geen mensen een heel ellendig ziekbed hebben.”

Zelf waarschuwen de onderzoekers dat de conclusies die in de studie worden gemaakt mogelijk niet opgaan voor mensen die uit ouderdom sterven. Verpleeghuisarts Bert Keizer is blij met de studie. In De Volkskrant zegt hij: “Dat hele doodgaan wordt zwaar overschat qua moeilijkheid. Er is niemand die in wanhoop en met spijt over het voorbije leven op zijn sterfbed ligt. De familie eromheen is bezig met de dood. Maar jijzelf niet. Er is altijd een zekere berusting. De wens je laatste dagen niet te laten verpesten door boosheid over je noodlot. En laten we niet vergeten: je lichaam is dodelijk vermoeid. Je geest ook.”

Vol van liefde

Natuurlijk is het verschrikkelijk als mensen doodgaan. En ook deze studie maakt de gedachte daaraan niet minder moeilijk. Toch is het goed om te weten dat juist de periode vlak voor het einde er een kan zijn van berusting. Een periode waar spijt en angst plaats moeten maken voor liefde, dankbaarheid en verbondenheid.

Een mooi voorbeeld hiervan is de column van Amy Krouse Rosenthal. Zij was een Amerikaanse schrijfster die overleed aan eierstokkanker. 10 dagen voor haar sterfdag werd in de New York Times een emotionele column van haar gepubliceerd waarin ze met liefde en humor schrijft over het vinden van een nieuwe vrouw voor haar man nadat zij is overleden. (Lees de column hier).

Psycholoog Kurt Gray, een van de onderzoekers, noemt het als voorbeeld. “De column raakte omdat ‘ie zo positief was, zo vol van liefde en hoop. Zulke positiviteit lijkt misschien gek wanneer iemand op het punt staat om te overlijden, maar onze studie laat zien dat het juist kenmerkend is.”

Meer Bedrock?

• Inzichten over rouw die kunnen helpen als je partner jong overlijdt
• Scary news: je kunt letterlijk lijkbleek worden en zelfs doodgaan als je (je kapot) schrikt
• Als je partner overlijdt, kun je letterlijk sterven aan een gebroken hart