Malu Kirschbaum Voeding 14 apr 2024, 08:20

Leestijd: 4 minuten

Dit is hoe de voedingsindustrie ons ziek maakt

Wie op Netflix de documentaire What the health heeft gekeken, weet dat de voedingsindustrie haar stinkende best doet om ons vol te proppen met rommel. Via uitgekiende receptuur, slimme marketing en agressieve reclame worden we vetgemest als plofkippen, met ziekte en hoge maatschappelijke kosten tot gevolg.

Journalist Teun van de Keuken, die de meeste mensen kennen van het TV-programma De keuringsdienst van waarde, dook dieper in de materie en schreef er een boek over: De mens is een plofkip.

De voedingsindustrie maakt ons ziek

Waarom vergelijkt Teun van de Keuken ons met een plofkip? Dat is toch best wel onaardig? Alsof wij volgestouwde dieren zijn die zowat door onze pootjes zakken. Dat zijn we natuurlijk niet. Maar de manier waarop we worden behandeld door de industrie doet wel denken aan de omgang met dit arme dier.

Teun: “Ik wil mensen ervan overtuigen hoezeer we worden gemanipuleerd door de voedingsindustrie en hoe ernstig dat is. Ik wil dat mensen begrijpen hoe de voedingsindustrie onze diepste verlangens kent en die kennis vernuftig misbruikt om ons als plofkippen vol te proppen met voer waar we ziek van worden.”

Ultrabewerkt voedsel lijkt op drugs

De voedingsindustrie heeft zwaarbewerkt voedsel ontwikkeld vol suiker, zout en vet dat onweerstaanbaar voor ons is. Het maakt een diep biologisch verlangen in ons los, laat ons het water in de mond lopen en zodra we ervan eten slaan alle gelukscentra in onze hersenen aan. Hoe meer we ervan nemen, hoe meer we ervan willen.

We reageren er hetzelfde op als op drugs. Deze verslavende lekkernijen worden met de meest uitgekiende marketing onder de aandacht gebracht, gebaseerd op gedrags- en hersenonderzoek. Ook hier wordt weer ingespeeld op onze diepste biologische en emotionele behoeftes.

Ontsnappen is (bijna) onmogelijk

Onze behoeftes kunnen altijd en overal bevredigd worden, omdat de voedselindustrie zorgt voor alomtegenwoordigheid: reclames zijn altijd en overal te zien en de snacks zelf zijn inmiddels op elke straathoek te koop. Gezond voedsel kan hier niet aan tippen.

Het is duurder, er wordt veel minder reclame voor gemaakt, het is op minder plekken verkrijgbaar en lang niet zo makkelijk en lekker als de suiker-zout-vetsnacks die je zonder kauwen naar binnen stouwt. Het wordt ons bijna onmogelijk gemaakt aan ongezond voedsel te ontsnappen.

De overheid werkt ons tegen

We worden, als het om ongezond voedsel gaat, zó gemanipuleerd dat er van vrije keuze nauwelijks nog sprake is. Kinderen worden al van jongs af aan verslaafd gemaakt aan zoete, zoute en vette rommel en de overheid verwaarloost haar zorgplicht, door niet het geluk van de burger voorop te stellen, maar winstmaximalisatie, waarvoor almaar meer consumeren noodzakelijk is.

Teun: “Het belang van steeds meer kopen zit diep in onze samenleving verankerd. Alleen zo functioneert onze markteconomie: groei, groei, groei, kopen, kopen, kopen, vullen, vullen, vullen. Maar moeten we de leegte in ons bestaan wel vullen met consumeren en ons volproppen met ziekmakende rotzooi? Wie wordt hier beter van?”

Als dit de motor is van ons systeem, dan wordt het tijd om eens kritisch naar het systeem te kijken. Zou het niet beter zijn als we zouden leven in een samenleving waarin de overheid ons beschermt tegen de markt in plaats van ons eraan over te leveren? Een samenleving waarin wij weer burgers worden in plaats van consument?

Licht aan de horizon

Naast dat Teun in zijn boek uitgebreid laat zien wat er precies misgaat in de voedingsindustrie en in onze maatschappij, biedt hij gelukkig ook perspectief: met de juiste maatregelen is er een mooiere, lekkerdere en gezondere toekomst mogelijk.

Teun: “Natuurlijk zijn er kleine dingen die je zelf kunt doen om de invloed van de voedingsindustrie op je leven en eetpatroon te verminderen. Zo zou je bijvoorbeeld altijd de deur uit kunnen gaan met een thermosfles koffie of thee, zodat je onderweg geen verleidelijke kiosk hoeft binnen te stappen.

Je kunt boodschappen doen met een lijstje, zodat je doelbewust de schappen afgaat. Doe dit dan vooral op een tijdstip dat je niet moe, hongerig en chagrijnig bent, want anders ga je geheid voor de bijl. Ten slotte is het essentieel om zelf te koken met echte, herkenbare ingrediënten, dus gewone wortels en uien en de pakjes en zakjes te laten staan.”

Samenleving aanpassen

Hoewel deze kleine stappen wel zullen helpen, zal het voor het gros van de mensen niet het verschil maken. De samenleving verleidt ons tot ongezond eten en dus moet de samenleving worden aangepast.

Teun: “Dit kan alleen als wij, als maatschappij, hiermee aan de slag gaan. Niet als individuen die zelf voor onze eigen voeding en ons eigen welzijn verantwoordelijk zijn. Wij zijn namelijk niet in de eerste plaats consumenten, maar burgers, die recht hebben op een gezonde omgeving.

Samen kunnen we die vorm geven, via de politiek, vakbonden en buitenparlementaire acties zoals demonstraties. De politiek en de overheid moeten dus weer de macht op de bedrijven terugveroveren en regels gaan stellen voor het voedsel dat zij maken en de voeding die wij eten.”

Hij sluit af met de prachtige en hoopvolle woorden:

Dit is wat ultrabewerkt voedsel met ons lichaam doet