Rosa Bertram Psyche 8 dec 2024, 14:08

Leestijd: 3 minuten

Vergeten wat je net ging doen? Zó werkt het deuropeningseffect

Je loopt naar de keuken om iets te pakken, maar eenmaal daar aangekomen weet je niet meer wat je zocht. Herkenbaar? Dit welbekende fenomeen staat ook wel bekend als het deuropeningseffect en overkomt ons allemaal weleens. Maar wat is het precies en waarom vergeet je ineens wat je in die andere kamer kwam doen?

De wetenschap geeft opnieuw antwoord! En gelukkig zijn er óók tips om het te voorkomen.

Het deuropeningseffect: wat is het?

Het deuropeningseffect verwijst eigelijk naar het moment waarop je een nieuwe ruimte binnenstapt en plotseling vergeet waarom je daarheen ging. Het komt door een bijzondere eigenschap van ons brein: de manier waarop we herinneringen structureren en verwerken.

Onderzoekers van de University of Notre Dame hebben in 2011 namelijk ontdekt dat het oversteken van een drempel een soort mentale ‘reset’ kan triggeren, waardoor het ineens moeilijk wordt om je eerdere gedachten terug te halen. Bizar, toch?

Hoe werkt het?

Ons brein organiseert informatie in verschillende contexten. Wanneer je bijvoorbeeld in een bepaalde kamer bent, maakt je brein een mentale kaart van je omgeving en de bijbehorende taken. Zodra je vervolgens een andere ruimte binnenkomt, ziet je brein dat als een nieuwe context. De informatie uit de vorige ruimte is daardoor ineens minder toegankelijk. In feite ‘archiveert’ je brein wat je net deed, om weer ruimte te maken voor wat je in de nieuwe ruimte kunt verwachten. Aha!

Onderzoekers noemen dat een vorm van event segmentation. Dat helpt ons om efficiënt door het dagelijks leven te kunnen navigeren, maar kan dus ook tot die frustrerende vergeetmomenten leiden. Oeps!

Waarom gebeurt dit juist bij een drempel?

Een deuropening is dus ook soort een fysieke én mentale overgang. Het is niet alleen een scheiding tussen twee ruimtes, maar ook een signaal voor je brein dat je een nieuwe situatie aangaat. Dat mechanisme heeft waarschijnlijk een evolutionaire functie: door te focussen op nieuwe informatie in een onbekende omgeving waren onze voorouders beter in staat om te reageren op mogelijke gevaren of kansen. Best logisch dus eigenlijk!

Zijn er andere factoren die een rol spelen?

Naast die zogeheten contextwisselingen kunnen er echter ook een paar andere factoren bijdragen aan het deuropeningseffect:

• Stress: als je al veel aan je hoofd hebt, is de kans groter dat je vergeet wat je kwam doen.
• Multitasken: het schakelen tussen verschillende gedachten en taken kan je concentratie verminderen.
• Vermoeidheid: een overprikkeld of vermoeid brein heeft meer moeite om informatie vast te houden.

Kun je het deuropeningseffect voorkomen?

Hoewel het deuropeningseffect nooit helemaal te voorkomen is, zijn er gelukkig wel manieren om je brein een handje te helpen:

1. Visualiseer je doel: stel je duidelijk voor wat je gaat doen voordat je een ruimte verlaat. Het visueel inbeelden van een taak helpt om het beter te onthouden.
2. Zeg het hardop: door te zeggen wat je van plan bent (‘Ik ga een glas water halen’), geef je je brein een extra geheugensteuntje.
3. Minimaliseer afleiding: hoe minder prikkels je brein hoeft te verwerken, hoe beter je informatie kunt vasthouden.

Het deuropeningseffect kan best wel frustrerend zijn, maar zie het óók als een teken dat je brein efficiënt werkt. Het probeert je immers voor te bereiden op nieuwe situaties en contexten. Dus de volgende keer dat je in een andere kamer staat en niet meer weet waarom, neem dan vooral een moment om te lachen om je eigen brein. Soms is vergeten juist een teken dat je hoofd slim en hard aan het werk is.

Meer interesse in ons brein? Dít gebeurt er in het brein als je liefdesverdriet hebt. Waarom wil ons brein verslaafd zijn en hoe komen we er vanaf?

Bron: Harpers Bazaar, Quest