wpk-admin Psyche 26 aug 2016, 06:00

Leestijd: 4 minuten

De wijsheid van onzekerheid volgens Alan Watts

‘We leven in een tijd van buitengewone onzekerheid, waarin traditionele waarden afbrokkelen en we navigeren tussen hoop en vrees’. De Engelse filosoof Alan Watts schreef dit ruim zestig jaar geleden, maar zijn woorden zijn juist in de huidige tijd van crises actueler dan ooit. Zijn boodschap in De wijsheid van onzekerheid: we doen er alles aan om zekerheden te creëren, maar er zijn geen zekerheden in het leven. Altamira.nl schreef een mooie analyse van Watt’s boodschap:

Veel mensen hebben het gevoel dat ze tijden beleven die buitengewoon onzeker en stressvol zijn. Feitelijk is onze tijd echter niet veel onzekerder dan andere tijden. Armoe, ziekte, oorlog, verandering en dood zijn niks nieuws.

Het verschil met vroeger is dat lange tijd de onzekerheid van het menselijk bestaan dragelijker werd dankzij het geloof in God, in de onsterfelijke ziel en in de besturing van het universum door eeuwige rechtswetten.

Geloof in God is aangetast

De wetenschap, die sterk ons wereldbeeld kleurt, heeft het geloof in God aangetast. Samengevat zegt de wetenschap: we weten niet of God bestaat en naar alle waarschijnlijkheid kunnen we dat ook niet weten.

Ook interessant: Relax. Je hebt niks onder controle

Niets in onze kennis verwijst naar zijn bestaan. Alle redeneringen die pretenderen dat bestaan te bewijzen, blijken geen logische betekenis te hebben. Dit heeft ontwortelend en deprimerend uitgepakt voor velen.

Ons levensstandaard als drug

Als het geloof in het eeuwige onmogelijk wordt, gaat de mens op zoek naar andere ‘zekerheden’. We zoeken het geluk in vreugden van tijdgebondenheid: onze hoge levensstandaard.

Een hevige en complexe prikkeling van onze zintuigen, die ze in toenemende mate minder gevoelig maakt. Daarom verlangen we steeds naar nog hevigere prikkeling. We willen steeds meer en meer.

Een groter huis, een heftiger feest, een nog exotischer vakantie. Om deze ‘standaard’ op te kunnen houden, zijn de meesten van ons bereid een leven te leiden dat voornamelijk bestaat uit vervelend werk.

Neem het leven zoals het is

Wat is het alternatief? Watts beveelt aan als startpunt om af te zien van geloof en het leven te nemen zoals het is, en niet meer. We zullen het bestaan alleen als zinvol ervaren, beweert hij, wanneer we hebben ingezien dat het zonder doel is.

Het universum is van nature veranderlijk en vluchtig. Door te streven naar zekerheid ga je zodoende voorbij aan de essentie van het universum.

Het ‘ik’ bestaat niet

Het is daarbij belangrijk te beseffen dat ook je ‘ik’ – je ego – geen vaststaand gegeven is. Je ‘ik’ is in feite een stroom van ervaringen, gevoelens, gedachten en indrukken die voortdurend in beweging is.

Must read: Een wetenschapper deelt 7 manieren om te dealen met piekergedachten

De mens is dus net als de hele natuur veranderlijk en vluchtig. We vechten echter wanhopig om deze illusie van een ‘ik’ in stand te houden. We begrijpen niet echt dat zekerheid niet bestaat zolang we niet inzien dat ons ‘ik’ niet bestaat.

Te veel vertrouwen in ons brein

Ons brein, ons bewuste denken – waar we zoveel waarde aan hechten in het Westen – heeft ons verder vervreemd van het heelal en van onze eigen essentie. Onze ideeën en woorden kunnen het uiteindelijke geheim van het leven niet peilen.

Bovendien is ons aangeleerd ons lichaam te verwaarlozen en al ons vertrouwen te stellen in het brein. Daardoor leven we op voet van oorlog met onszelf. Het brein verlangt wat het lichaam niet wil, en het lichaam verlangt wat het brein niet toestaat.

Het gevolg? We kunnen steeds minder echt genieten, we worden ongevoelig voor de diepste en subtielste genoegens van het leven, die feitelijk uiterst voor de hand liggen en eenvoudig zijn.

Veiligheid bestaat niet

De werkelijke reden waarom het leven een kwelling kan zijn, zijn niet feitelijkheden zoals ziekte, pijn, angst en dood. De waanzin is dat wanneer we dergelijke feitelijkheden ervaren, we ronddraaien, zoemen, spartelen en kronkelen om tevergeefs te proberen het ‘ik’ uit deze ervaring los te maken.

Ervaar het moment

De oplossing ligt in meer bewust zijn van het leven zelf. Van de ervaring van dit moment. Zonder oordeel, zonder mening. Voelen wat je ervaart zoals het is, niet zoals het benoemd wordt. Daardoor verandert het ineens in iets anders en gaat het leven vrij vooruit.

Dan valt ook het idee van afgescheidenheid weg: hier sta ‘ik’, en dat is de rest van het universum. Kortom: het leven is een en al verandering, alles is verbonden met elkaar, niets is blijvend, ook je ‘ik’ niet. Omarm deze onzekerheid en je bestaan krijgt een geheel nieuwe betekenis.

Op Altamira.nl vind je een gigantisch aanbod van inspirerende boeken over psychologie, gezondheid en spiritualiteit.

Meer wijsheden?

• Wat we kunnen leven van Plato’s allegorie: leven we allemaal in een illusie?
• 5 wijsheden van de Boeddha waar je vandaag iets aan hebt
• 6 wijsheden uit de Westerse filosofie