Winnie Verswijvel Betere wereld 2 nov 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Creativiteit wordt vaak niet gestimuleerd op de werkvloer (terwijl het van essentieel belang is)

Een paar weken geleden schreef ik een column over ons schoolsysteem. Geweldig om te zien dat zoveel mensen dit een belangrijk onderwerp vinden en hierover na willen denken. Dit moet niet alleen voorbehouden zijn aan de mensen die in ons schoolsysteem werkzaam zijn, maar ook voor mensen daarbuiten. Ouders, psychologen, filosofen, maar ook kinderen zelf.

Zoals terecht ook opgemerkt werd, is het schoolsysteem een symptoom van onze maatschappij en de waarden van deze tijd. Het feit dat ons schoolsysteem niet uit lijkt te gaan van het kind zelf, maar waar zijn of haar economische toekomst ligt, zal ook in andere delen van onze samenleving zichtbaar zijn. Er zit een groot onbenut potentieel in onze kinderen, maar misschien ook in een groot deel van werkend Nederland.

Alles is sneller en efficiënter

Door de digitalisering is alles wat er gebeurt in de wereld sneller en efficiënter geworden. Dit heeft ons veel goeds en nieuwe, eindeloze mogelijkheden gebracht, maar ook beleven werknemers een groeiende prestatie- en concurrentiedruk in combinatie met toenemende onzekerheid.

Het gezinsleven lijdt onder de toenemende werkdruk en de vraag naar meer flexibiliteit. Dit botst met ons streven naar een evenwichtige work-life balance. De burn-out cijfers liegen er niet om.

Lees ook: Minder uren werken en vaker op vakantie: is het tijd voor een work/life balance herinrichting?

Volgens Gerald Hüther, neurobioloog en deskundige op het gebied van onderwijs en innovatie, wordt creativiteit in hoge mate onderdrukt door stress en prestatiedruk.

De organisaties en bedrijven waarin wij werkzaam zijn verwachten van ons dat we problemen op een creatieve manier oplossen, maar vaak is juist die creativiteit niet zo makkelijk aan te boren.

Nieuwe deuren openen

Creatief zijn betekent op een speelse wijze willen ontdekken, plezier hebben om naar nieuwe oplossingen te zoeken. Nieuwe oplossingen voor bestaande problemen worden alleen gevonden als het lukt om in onze hersenen nieuwe ‘deuren’ te openen.

Dit houdt in dat de vele opgeslagen en in neurale netwerken verankerde ervaringen zo verbonden worden dat er iets nieuws gecreëerd wordt; een nieuw idee, een nieuwe manier om een probleem op te lossen.

Tip: De Netflix docu The Creative Brain is een prachtige ode aan creativiteit

Om het creatieve proces succesvol te maken heb je veel verschillende ervaringen nodig en je moet speels met de opgeslagen kennis om kunnen gaan. Prestatiedruk, hoge verwachtingen en hoge eisen die stress veroorzaken maken de creativiteit kapot.

Onder die omstandigheden kom je niet tot nieuwe inzichten, omdat de druk je dwingt om voor eerder bedachte oplossingen te kiezen. Hüther zegt dat angst en stress het effect heeft op creativiteit als een deksel op een borrelende bron. Op momenten dat de creativiteit in de kiem gesmoord is, moet er een ander, tegengesteld gevoel wakker worden gemaakt; vertrouwen en het gevoel dat er iets betekenis geeft aan ons leven.

Geheim van succesvolle bedrijven

Het lijkt erop dat het geheim van bedrijven die voor lange tijd succesvol zijn werken zoals onze hersenen; ze zijn hun leven lang in staat om te leren. Leren door vallen en opstaan, de interne organisatie aanpassen aan veranderende omstandigheden.

Bedrijven die hierin niet flexibel zijn en waarin ‘fouten maken’ gezien wordt als iets wat je moet voorkomen, kunnen volgens Hüther niet lang overleven; die zijn in ieder geval niet levendig, flexibel, creatief en innovatief.

Diversiteit aan nieuwe ideeën

Je zou kunnen zeggen dat het functioneren van onze hersenen lijkt op hoe bedrijven functioneren; de diversiteit aan nieuwe ideeën die er in het bedrijf ontstaan is een goede graadmeter voor de interne toestand.

Ook interessant: Wat bepaalt je werkgeluk? En wanneer is het tijd voor een nieuwe baan? Een gelukspsycholoog legt uit

Bij bedrijven die een gebrek aan innovatie kennen gaat het blijkbaar net zo slecht als bij het brein van iemand die zijn oorspronkelijkheid, natuurlijke nieuwsgierigheid en enthousiasme is verloren.

Door factoren als stress en prestatiedruk kunnen zowel kinderen als werknemers hun potentieel niet ontwikkelen. Stel je eens voor hoe onze maatschappij eruit zou zien als kinderen en mensen dat wel zouden kunnen. Niet alleen in ons privéleven, maar juist op ons werk.

Meer over creativiteit?

• Zo richt je een werkruimte in om je hersenen optimaal te laten functioneren.
• Kunstvakken staan onderaan: doden scholen de creativiteit van kinderen?
• Rommelig bureau? Waarom dit juist goed is voor je creativiteit