Julia van Buuren Psyche 26 jan 2024, 09:13

Leestijd: 3 minuten

Online haat en boycotten? Op deze manier zorgt de cancelcultuur voor sociale uitsluiting

De achttienjarige Amerikaanse acteur Noah Schnapp, bekend van de serie Stranger Things, krijgt online veel haat. Hij uitte zich over de situatie in Israël en in een video was zelfs te zien dat hij stickers uitdeelde waar ‘Hamas is ISIS’ en ‘Zionism is sexy’ op vermeld stonden. Is hij de volgende acteur die door de cancelcultuur wordt afgeschreven?

Bij de cancelcultuur gaat het om (publiekelijke) figuren, merken of organisaties die snel en in grote getale worden geboycot, oftewel gecanceled. Dit gebeurt vanwege acties of opvattingen waar door het publiek (vaak via social media) kritiek op is. Vervolgens kunnen werkgevers ook onder druk worden gezet om niet meer samen te werken met de persoon in kwestie.

Cancelen is van alle tijden

Binnen de cancelcultuur kunnen mensen hun ongenoegen uiten en laten zien wat zij gepast en ongepast gedrag vinden. Een persoon wordt publiekelijk verbannen wanneer hij of zij een grens overgaat. Toch is deze vorm van uitsluiting helemaal niet nieuw en lijkt erg op het begrip ostracisme. Dit is het proces van uitsluiting dat voorkomt onder mensen en andere sociale diersoorten.

Sociaal ostracisme komt voort uit een oud Griekse procedure waarbij iemand door een stemming voor tien jaar werd verbannen, meestal omdat deze persoon dan te machtig werd gevonden. Dit gebeurde vaker in de geschiedenis, zo werd Napoleon in 1814 verbannen naar het eiland Elba nadat hij was verslagen.

Mensen zijn van nature sociaal en willen graag onderdeel zijn van een groep. Er is een sterke behoefte aan bondgenoten en we willen er graag toe doen. Sociale uitsluiting is dan ook een straf met veel impact. Het kan zelfs leiden tot gezondheidsproblemen.

Inmiddels is sociale uitsluiting veelal op social media te zien, onder de noemer cancelcultuur.

Geen genade binnen de cancelcultuur

Op social media zijn er geen spelregels, en het is dus niet duidelijk of iemand het wel of niet verdiend om gecanceled te worden. Ook krijgt de gecancelde persoon vaak geen ruimte om zijn of haar kant van het verhaal te laten horen. Filosoof Jenny Janssens geeft ook aan dat het vaak lastig is om te ‘ontcancellen’, terwijl het belangrijk is dat mensen zich bij kleinere misstappen kunnen herpakken. Hierdoor groei je volgens haar juist als mens.

Discussie ontbreekt vaak

Het is goed om je mening te uiten en te praten met gelijkgestemden. Maar tegelijkertijd is het ook goed om te praten met mensen die anders denken dan jij. Op die manier kan er een dialoog of discussie ontstaan en is er ook ruimte om van elkaar te leren. Om die reden schreven 150 Britse en Amerikaanse auteurs, waaronder J.K. Rowling, een open brief waarin ze zich uitspraken tegen de cancelcultuur.

Maar op social media is het lastig om verschillende meningen te horen. Je komt al snel in een bubbel terecht waar iedereen er hetzelfde over denkt als jij. Het algoritme speelt hier een grote rol in.

Polarisatie

Thema’s als racisme, homofobie, klimaat en immigratie zorgen voor veel discussie, onbegrip, en polarisatie, zeker ook bij jongeren. Dit resulteert er onder andere in dat vriendschappen beëindigen. De cancelcultuur wordt dan gebruikt als een manier om anderen sociaal te straffen.

Aan de andere kant houden jongeren zich veel bezig met sociaal maatschappelijke problemen en zetten ze de cancelcultuur in als wapen. Door social media kun je snel in contact komen met gelijkgestemden over de hele wereld (vooral minderheden), om zo je standpunt kracht te geven.

Luister naar de ander

Het is belangrijk om je mening te kunnen uiten, want zo laat je zien wie je bent en wat voor jou belangrijk is. Maar wat goed of fout is, is voor iedereen anders. Neem daarom de tijd om ook naar anderen te luisteren en je horizon te verbreden. Want het is helemaal niet erg als je mening verandert, ook (of juist) dat is persoonlijke groei.

Zo maak je van social media weer een inspirerende plek