Maaike Kooijman Psyche 6 nov 2020, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Een burn-out: dit is alles wat je moet weten (hoe voorkom je ‘m en hoe kom je ervan af?)

Het aantal burn-outs is ‘zeer sterk gestegen’, kopte de Volkskrant eerder. 15 procent van de Nederlandse vrouwen zei een burn-out te hebben of te hebben gehad, terwijl dat twee jaar eerder nog maar iets meer dan 9 procent was. Uit ander onderzoek bleek dat 24 procent van de jongeren dagelijks bang is een burn-out te krijgen.

Het moge duidelijk zijn: ons leven bestaat uit stress, stress en nog meer stress. Daar werd zelfs het woord ‘prestatiegeneratie’ voor uitgevonden. We moeten altijd maar druk zijn en dingen bereiken, anders maken we het niet in de wereld en zijn we gedoemd voor altijd achter de kassa van de buurtsupermarkt te zitten.

Althans, dat is wat de maatschappij ons wil laten geloven. En dat lukt nog ook: denk maar aan alle keren dat jij je schuldig voelde omdat je een dagje in bed series lag te kijken in plaats van in een hipster cafeetje aan het overwerken was (met een soja latte, dat dan weer wel).

Burn-out: dit is wat je moet weten

Maar ondanks dat burn-outs bij wijze van spreken hot and happening zijn, is er best kans dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Hoe voorkom je de symptomen, hoe herken je ze en wat moet je nog meer weten? Bedrock zet alle insights op een rijtje.

Hoe voelt een burn-out?

Er is een verschil tussen stress, overspannenheid en een burn-out, ook al is de grens niet duidelijk te trekken. Over het algemeen heeft het verschil te maken met de duur en impact. Langdurige stress wordt overspannenheid genoemd. Als die overspannenheid zelfs niet meer weggaat als je het wat rustiger aan doet, is dat vaak een burn-out.

Een burn-out heeft een aantal symptomen, die best goed worden samengevat in het begrip zelf (dat immers ‘opgebrand’ of ‘uitgeblust’ betekent). Je verliest je concentratie, gaat slecht slapen en hebt nergens meer zin in of energie voor. Eveline vertelde aan Bedrock: “Ik zat zwetend achter mijn bureau en om 11:15 uur kón ik niet meer. Niet meer naar mijn mail kijken, niks. Ik kon alleen nog maar huilen. Het voelde echt als totale kortsluiting in mijn hoofd.”

Lees meer → Opgebrand, uitgeblust, angstaanvallen: dit is een burn-out

Tekenen dat een burn-out op de loer ligt

Een burn-out herken je natuurlijk aan een gestrest gevoel, maar er zijn meer symptomen die de alarmbellen moeten laten rinkelen. Heb je bijvoorbeeld ineens spierpijn, zonder dat je hebt gesport? Of heb je op onverklaarbare wijze last van je darmen? Dat kunnen allemaal manieren zijn waarop je lichaam je wil vertellen dat het te veel stress ervaart.

Lees meer → Stresss! Deze 7 tekens kun je maar beter niet negeren (een burn-out ligt misschien op de loer)

Een ‘mom burn-out’

Een speciale categorie onder de burn-outs is de ‘mom burn-out’. Ja, kinderen zijn leuk, maar het leven van een moeder gaat niet altijd over rozen – er zijn ook nog de poepluiers, nachtelijke flesjes en later alle verschillende schema’s van je kinderen. De één naar zwemles, de ander naar dansen…

Een ‘mom burn-out’ is weliswaar een stuk anders dan een ‘gewone burn-out’, maar dat betekent niet dat je er niet extra op moet letten om tijd voor jezelf te nemen.

Lees meer → Een ‘mom burn-out’, hoe voorkom je die?

Stress en gezondheid

Welke vorm van overspannenheid je ook hebt, een overdosis aan stress is een aanslag op je lichaam. Wij zien het altijd vooral als een psychologische ‘aandoening’, maar eigenlijk is het een biochemisch proces in je lichaam, vertelde stressoloog Jurgen Spelbos ons.

Als je veel tegenslagen hebt, heb je meer kans om in de periode daarna ziek te worden. Andersom geldt dat echter ook weer: als je een gezonde levensstijl hebt, bescherm je jezelf heel erg tegen stress.

Lees meer → Waarom we stress verkeerd bekijken, en wat we daaraan kunnen doen (volgens stressoloog Jurgen Spelbos)

Een burn-out voorkomen

Goed, redenen genoeg om zo ver mogelijk bij die burn-out uit de buurt te blijven. Merk je dat je veel stress hebt, maar is het nog niet te laat? Zorg er dan voor dat je wat veranderingen doorvoert in je leven, liefst nog vóórdat je straks maanden huilend op de bank zit. Plan bijvoorbeeld genoeg pauzes in, en verander af en toe van locatie. Leer je intuïtie kennen, en misschien wel het belangrijkste: durf om hulp te vragen.

Lees meer → 5 manieren om een burn-out te voorkomen en 5 cruciale tips tegen een burn-out

Daarnaast helpt het volgens onderzoekers als we goed zijn in negeren wat andere mensen doen en denken.

Lees meer → Een burn-out voorkomen: is dit de manier?

Een goede werk-privébalans

De Zweden hebben zo hun eigen manier om helemaal zen te blijven: zij hebben de levenfilosofie die ‘lagom’ heet. Dat betekent zoiets als ‘niet te veel, maar ook niet te weinig’. Het houdt dus in dat je een gezonde arbeidsethos hebt, maar óók genoeg vrije tijd neemt. Het is niet voor niets dat de Zweden al tijden experimenteren met de 6-urige werkdag.

Lees meer → Dit is waarom de Zweden nauwelijks burn-outs hebben

Toch is ‘onthaasting’ (rustig aan doen in een wereld die steeds sneller en sneller gaat, bijvoorbeeld met mindfulness) niet altijd een goede oplossing, aldus socioloog Hartmut Rosa. Hoewel verveling op z’n tijd hartstikke goed voor ons is, zijn er weinig mensen die daar écht van genieten.

Volgens de socioloog moeten we ons juist richten op ‘resonantie’ – een gevoelsmatige situatie waarin de wereld je raakt en andersom. Denk aan muziek, dans, natuur en echt contact met iemand van wie je houdt.

Lees meer → Onthaasting is niet het antwoord op burn-outs en stress: de manier waarop jij je tot de wereld verhoudt wel

Niet alleen maar negatief

Toch niet gelukt, dat voorkomen? Natuurlijk is geen pretje om maanden, soms zelfs jaren uit de running te zijn omdat je simpelweg niets meer kunt, maar voor sommigen is het ook een les die ze hard nodig hebben. Op Bedrock vertelde Nydia bijvoorbeeld dat ze nu veel beter nee kan zeggen, en geleerd heeft dat het niet genoeg is om iets ‘leuk’ te vinden. Als je veel interesses hebt, kun je dan alsnog wekenlang druk zijn met van alles.

Lees meer → Wat ik leerde van mijn burn-out (en hoe het mijn leven veranderde)