Jeroen van Lokven Planeet 3 nov 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Dit is hoe bomen met elkaar praten (want ja, dat doen ze echt)

Maak je wel eens een boswandeling om helemaal tot rust te komen? Even lekker genieten van de natuur, de vredige omgeving en de kalmte die het bos uitstraalt. Aan het oppervlak lijkt een bos misschien een stille plek, maar voor bomen is dat heel anders. Bomen zijn juist voortdurend in gesprek.

Ze kunnen communiceren, hun voedingsstoffen delen, elkaar waarschuwen, ruilen met soortgenoten en elkaar in leven houden. En dit is nog maar een fractie van al hun mogelijkheden.

Hoe kunnen bomen met elkaar praten

Wanneer je in een bos loopt zie je eigenlijk alleen maar het bovenste gedeelte van het bos. Je ziet de boomstammen, de takken, de bladeren en de kruinen, maar wat er allemaal onder de grond zit, zie je vaak niet.

Onder de grond van een bos zit veel meer dan je denkt. Niet alleen de wortels van de bomen zitten onder de grond; onder je voeten bevinden zich miljoenen kilometers aan schimmeldraden. Zo veel zelfs, dat één kubieke centimeter bosgrond al meer dan 100 meter aan schimmeldraden bevat.

Deze schimmeldraden hebben een heel speciale functie. Ze verbinden bomen met elkaar. De ene kant van de schimmeldraad zit tegen (en soms zelfs in) het uiteinde van de wortels van de ene boom en de andere kant van de schimmeldraad zit tegen het uiteinde van de andere boom. Op die manier staan de wortels van bomen met elkaar in contact, waardoor ze met elkaar kunnen communiceren. Dit fenomeen heeft de geestige en toepasselijke naam Wood Wide Web gekregen.

Must see: Deze short movie laat de link tussen vlees eten en ontbossing zien

Elke boom heeft ontelbare schimmelverbindingen en staat in contact met bomen over het hele bos. Een boom weet ook precies met wie ze in contact staat. Zo herkent ze: bomen van dezelfde soort, van andere soorten, en zelfs hechte familie (zoals een ouder, een zus of een kind). 

Waar praten die bomen dan over?

Oké, bomen kunnen dus praten met elkaar, maar waar hebben ze het dan zoal over? Omdat er zo ongelofelijk veel verbindingen zijn tussen bomen, is het nog niet duidelijk waar ze het allemaal over hebben. Toch zijn er een paar dingen die we wel zeker weten.

Zieke bomen kunnen bijvoorbeeld aangeven dat het niet goed met ze gaat. De bomen in hun omgeving zullen dan geen voedingsstoffen meer uit de buurt van de zieke boom opnemen. Als het écht niet goed gaat kunnen zieke bomen zelfs om hulp vragen. De bomen in de omgeving zullen dan extra voedingsstoffen sturen naar de zieke boom. Via de schimmels sturen de bomen dan suikers naar de zwakkere boom. 

Wanneer de boom merkt dat hij de ziekte niet zal gaan overleven, geeft hij de voedingsstoffen weer terug aan de community.

Ook kunnen grote en sterke bomen de jonge boompjes in hun omgeving extra voeding geven, zodat ze moeilijke periodes kunnen overleven. Ze lijken dan echt een sterke moeder-dochterband te hebben.

Wanneer een boom merkt dat er droogte aan gaat komen in het bos, geeft de boom dat door aan zijn omgeving, zodat zij zich kunnen voorbereiden op de moeilijke tijden. En wanneer een boom geteisterd wordt door een plaag of een insectenaanval geeft hij via de schimmels een signaal door. De bomen in de omgeving kunnen de aangevallen boom dan helpen en zelf voorbereiden op hun eigen verdediging.

Een voorbeeld van zo’n verdediging is dat blaadjes van de bomen alvast bitter worden, zodat wanneer de insecten naar hen toekomen, de blaadjes in ieder geval niet meer aantrekkelijk zijn.

Bomen kunnen meer dan we denken

Als we dit allemaal lezen, lijkt het erop dat bomen toch een vorm van bewustzijn hebben. Ze weten wie hun naasten zijn, wanneer iemand ziek is, wanneer ze voeding moeten geven, wanneer ze gevaar lopen en wanneer anderen gevaar lopen.

Het bewijst weer dat we steeds meer te weten komen over de wonderen van onze wereld. En dat is heel bijzonder. Alle informatie die in dit artikel staat, komt trouwens uit het boek: Het verborgen leven van bomen. In dit boek beschrijft boswachter Peter Wohlleben aan de hand van wetenschappelijk onderzoek wat bomen allemaal kunnen.

In het boek vertelt hij bijvoorbeeld dat bomen vriendschappen sluiten, liefde voelen, hun kinderen opvoeden, kunnen tellen, een geheugen hebben en zelfs weten op welk halfrond ze staan. Klinkt interessant, toch? Voor mij was het boek in ieder geval een echte eye-opener. 

Meer lezen?

• Eten verzamelen uit de natuur? Dit zijn de tips en regels voor wildplukken
• Wat is permacultuur en hoe pas je het toe in je tuin (of stuk land)?
• Move over tiny houses, dit is het tiny forest