Loulou Machine Voeding 14 nov 2019, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Koken met de 6 smaken volgens de Ayurvedische leer: een mini-guide

De eeuwenoude gezondheidsleer Ayurveda adviseert de juiste voeding voor jouw mind-body type als medicijn voor een lang en gezond leven. Volgens Ayurveda is een gezond lichaam het resultaat van gebalanceerde doshas: Vata, Pitta en Kapha. Ziekte komt voor wanneer deze doshas uit balans zijn. Door te eten en te leven naar je individuele constitutie blijf je in goede balans en dus gezond. Daarom een mini-guide om Ayurvedisch te koken!

Betekent dit dat elke mind-body type Vata, Pitta, Kapha of een combinatie van de doshas anders moet eten? Nee, gelukkig zijn er ook maaltijden die ‘tridoshic’ zijn. Deze zijn goed te verteren voor elke type mens.

Ayurvedisch koken

Een belangrijk uitgangspunt is om te koken met alle 6 de smaken evenwichtig in verscheidenheid en hoeveelheid. Elke smaak heeft een bepaald geneeskrachtig effect op het lichaam, de spijsvertering en op de emoties. Als je kookt met de 6 smaken heb je de beste kans dat je buik gelukkig is, en je je voldaan voelt.

In de Ayurvedisch leer wordt de spijsvertering de agni genoemd, zoals we eerder schreven in dit artikel. Koken met de 6 smaken helpt de agni goed te werken en nieuw weefsel op te bouwen.

Meer weten? Je bent wat je verteert volgens de Ayurvedische leer. Hoe zit dat?

De 6 smaken uit de Ayurvedische keuken 

Deze smaken wil je meenemen in je maaltijd:

Zoet/neutraal

Onder zoet vallen niet alleen koekjes, snoep en andere zoetigheid, ook neutrale smaken vallen onder deze categorie. Denk aan volwaardige en volkoren granen, peulen, ongebrande noten en zaden, vetten, bepaalde vruchten, groenten zoals zoete aardappel en pompoen, volvette zuivelproducten, zoetstoffen zoals maple siroop, honing en agave.

De functie van deze smaak is om ons weefsel op te bouwen en is voedend. Het heeft een verkoelend, zwaar en smerend effect en balanceert Vata en Pitta. Kapha types kunnen deze smaak beter met mate eten.

Zuur

Onder de zure smaak vallen onder andere citrusvruchten, bessen, azijn, gefermenteerd voedsel, alcohol, gefermenteerde zuivel producten zoals kaas en yoghurt.

Lees ook: Gember als natuurlijk medicijn? Dit zijn de 7 bewezen gezondheidsvoordelen

De functie van deze smaak is het opwekken van de zintuigen, het stimuleren van de spijsvertering, het creëert enthousiasme en werkt verkwikkend. Het effect van deze smaak is verwarmend, nat en zwaar.

Zuur balanceert Vata en verhoogt Pitta en Kapha.

Zout

Onder deze smaak vallen alle verschillende soorten natuurlijke zouten zoals (keltisch) zeezout, himalaya zout, fleur de sel, en alle ingrediënten die uit de zee komen en een zoute smaak hebben.

De functie van deze smaak is om bij matig gebruik het verteringsvuurtje te stoken en draagt bij aan de neerwaartse beweging in het verteringsproces.

Deze smaak kalmeert Vata en verhoogt bij overmatig gebruik Pitta en Kapha.

Must read: Krijg een stralende huid door te eten op basis van je dosha (volgens Ayurveda)

Scherp

Alle keukenspecerijen en kruiden hebben een scherpe smaak. Denk aan zwarte peper, komijn, venkel, korianderzaad, peterselie, rozemarijn, basilicum, gember, maar ook knoflook, rauwe ui en verse peper vallen onder deze categorie.

Deze smaak is verhittend, licht en droog, helpt de agni stoken en stimuleert de vertering en transformatie van voedsel. Ook draagt het bij aan het doden van parasieten.

Scherp is goed voor Kapha types, met mate goed om Vata te verwarmen, en Pitta mag voorzichtig zijn met deze smaak. Het kan namelijk te verhittend en verstorend zijn.

Bitter

Niet ieders favoriete smaak, maar het is erg belangrijk om dagelijks iets bitters toe te voegen aan je maaltijd. Denk aan ingrediënten als grapefruit, sommige specerijen zoals geelwortel (kurkuma), fenugreek, en verschillende groenten zoals bladgroenten, bitter melon, witlof en spruiten. Ook koffie en pure chocolade hebben een bittere smaak.

De functie van deze smaak is dat het helpt om het smaak pallet te neutraliseren waardoor je de andere smaken beter proeft. Het stimuleert de gal afgifte waardoor vetten beter verteerd worden en het draagt bij aan de absorptie van nutriënten.

Vind je vast ook leuk: Ayurveda versus Westerse geneeskunde: de 3 belangrijkste verschillen

De verkoelende, lichte en droge kwaliteiten van deze smaak zijn geschikt om Pitta en Kapha te balanceren, maar kunnen verstorend zijn voor Vata.

Wrang

Deze smaak heeft een samentrekkend effect en is net als de smaak bitter koel, licht en droog maar net iets milder. Ingrediënten die je kunt gebruiken om deze smaak toe te voegen aan je maaltijd zijn bijvoorbeeld spinazie, peulvruchten, bonen, granaatappelpitten, cranberries, chocolade, koffie en zonnebloempitten.

Eveneens als de bittere smaak, is wrang uitermate geschikt voor Pitta en Kapha, maar kan drogend en verstorend werken voor Vata.

Alles met mate

Als je Ayurvedisch wilt eten, dan gebruik je alle 6 de smaken zonder extremen zodat het voor elke dosha geschikt is. Granen vormen de basis voor een Ayurvedische gerecht.

Dit wordt aangevuld met zoveel mogelijk lokaal geproduceerde en seizoensgebonden groenten en fruit, peulvruchten, goede vetten, kruiden, specerijen en met mate goede kwaliteit zout.

Gebruik ingrediënten die onbewerkt zijn en bereid je maaltijd vers, met aandacht en liefde. De aandacht en energie die je aan je maaltijd geeft heeft een effect op je lichaam en geest.

Ayurvedische tips bij het koken

Een aantal aanvullende richtlijnen om je vertering optimaal te laten functioneren zijn de volgende:

• Eet vers fruit apart van de maaltijden
• Vermijd het gebruik van de magnetron
• Eet altijd zittend zonder afleiding van televisie of telefoons etc.
• Nuttig je voedsel en dranken minstens op kamertemperatuur of warmer
• Vermijd ongekookt (rauw) voedsel
• Pas je aan aan de ritmes van de natuur. De natuur is ontzettend intelligent en geeft ons precies wat we nodig hebben voor die periode van het jaar. Kijk welke producten er in het seizoen zijn en maak daar gebruik van.
• Eet wanneer je voelt dat je honger hebt en probeer 2 á 3 maaltijden op een dag te nuttigen, zonder snacks tussendoor.
• Eet je grootste maaltijd tussen 10:00u en 14:00u, dan is je agni (je spijsverteringsvuurtje) het sterkst.

Ook zin om direct de keuken in te gaan? Laat je inspireren door deze heerlijke Ayurvedische recepten: arepa met zwarte bonen, mais, en avocadosalsa & paprika of deze heerlijke tofukoekjes met munt-sojadip en deze wil je ook zéker maken: courgetti met geroosterde zoete aardappel, feta en peterselie-olie.

Enjoy!

Loulou Machinè studeert Ayurveda en samen met haar zus heeft ze het platform Go With The Glow opgericht: een lifestylewijzer naar een plantaardige, bewuste en duurzame levensstijl. Vanuit dit platform organiseren ze brunches, diner, workshops, lezingen en andere events om mensen in hun kracht te stellen geïnformeerde en bewuste keuzes te maken.