Annemarie Hartsuiker Welzijn 22 nov 2022, 17:44

Leestijd: 3 minuten

Avondmens shaming: laten we stoppen met oordelen over slaappatronen

Uitslapers zijn niet lui. Het is tijd om dieper in te gaan op avondmens shaming, of op slaap shaming over het algemeen. Want een oordeel vellen over het slaappatroon van een ander, is onnodig.

Laatst schreven we een artikel over de voordelen van vroeg uit de veren gaan. Daarop kregen we een reactie van iemand die zich als avondmens in een hokje geplaatst voelde. Heel vaak worden vroege vogels op een voetstuk geplaatst. Vroeg uit de veren gaan, heeft uiteraard voordelen, maar dit wil niet zeggen dat er geen voordelen zijn voor avondmensen.

Avondmens shaming

Wanneer je geen ochtendmens bent en struggled met uit bed komen, merk je al gauw dat de wereld is ingesteld op ochtendmensen. Volgens slaapexpert en psycholoog Dr. Lindsay Browning begon dit sociaal fenomeen al duizenden jaren geleden. De maatschappij is al ingesteld op vroege vogels nog voor de komst van elektriciteit en licht. Het was belangrijk om werk te verzetten tijdens de ‘daglicht’uren. Mensen die laat naar bed gaan en daarom later wakker worden, kregen de stempel lui. Avondmens shaming dus.

Meer dan eens krijgen avondmensen te maken met onbegrip als ze zich in het weekend nog een keer omdraaien. Terwijl uitslapen herstellend kan werken na een drukke week. Uitslapen is niets anders dan goed voor jezelf zorgen en toch heeft Dr. Browning gelijk als ze zegt dat uitslapen als lui, improductief en gebrek aan discipline wordt gezien.

Verschillende chronotypes

Wanneer het aankomt op slaappatronen, is de wereld onderverdeeld in verschillende chronotypes. Ehm, chrono-wat? Een chronotype is de gedragsmanifestatie van je biologische klok. Zo zijn er ochtendmensen en nachtdieren. Om het nog ingewikkelder te maken; de meerderheid van de bevolking zit hier ergens tussenin. “We worden allemaal geboren met een biologische klok die ons chronotype bepaalt”, deelt Dr. Maja Schaedel, klinisch psycholoog en co-founder van The Good Sleep Clinic.

“Het is extreem belangrijk om genoeg te slapen maar het is nét zo belangrijk om op het juiste moment te slapen. Het juiste moment voor jou wordt bepaald door jouw chronotype. Wanneer een avondmens gedwongen wordt om dagelijks vroeg op te staan voor belangrijke vergaderingen, kan dit zelfs een katerig gevoel veroorzaken.”

“Wanneer nachtuilen zich steeds moeten aanpassen aan vroege vogels, krijgen ze niet genoeg slaap.” – Dr Browning.

Dag in, dag uit jezelf aanpassen aan een ritme dat onnatuurlijk aanvoelt, kan je gezondheid beïnvloeden. Met deze kennis is het best bijzonder dat we nog steeds in een ochtendmensen maatschappij leven. Zeker omdat onderzoek uitwijst dat maar liefst een derde van de bevolking een avondmens blijkt te zijn.

Flexibeler omgaan met slaappatronen

Tijdens de pandemie kregen werknemers meer flexibiliteit en dus de mogelijkheid om een eigen werkritme te creëren. Dit bleek voor avondmensen een schot in de roos. Werken op tijden die passen bij jouw biologische klok, maakt je stukken productiever. Bovendien is het gezonder voor je algehele welzijn. Flexibiliteit is de key om deze nieuwe manier van werken mogelijk te maken.

Sociale jetlag

Wat er nu vaak gebeurt, is dat uitslapers een sociale jetlag ervaren omdat ze in het weekend langer slapen dan door de week. Ieder mens heeft een ciradiaans ritme,  dit is een biologisch ritme waarvan de cyclus ongeveer één dag duurt. Dit ritme wordt verstoord als je lichaam zich op maandag weer moet aanpassen naar een vroege wektijd.

Dus wat we echt nodig hebben, is een redelijk consistent slaapschema, niet per se een die je dwingt tot een slopende ochtendroutine. Dr. Browning raadt nachtbrakers dan ook aan om meetings en afspraken later op de dag te plannen en om vroege taken waar mogelijk te delegeren.

Voor ochtendmensen geldt precies het omgekeerde. Natuurlijk vereisen deze ritmes enige aanpassingen van werkgevers of van familie en vrienden, maar gezien de gevolgen van een passend slaapritme op zowel je fysieke als mentale gezondheid, behoort het traditionele van half negen tot vijf werken tot een verouderd systeem.

Bestaan ochtend- en avondmensen écht? De wetenschap geeft het antwoord