Redactie Psychologie 5 feb 2020, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Is ASMR wel zo onschuldig als gezegd wordt?

Typ je ‘ASMR’ in op Google, dan vliegen de verbluffende gezondheidsvoordelen je om de oren. Door het kijken van een zogeheten ASMR-video zouden miljoenen mensen kunnen slapen als een roosje, ontspannen worden ten tijde van stress én zou het zelfs allerlei psychische kwaaltjes tegen kunnen gaan. Maar als we eerlijk zijn, ziet zo’n filmpje er best gek uit. Alsof er een soort hypnose achter zit. Is de hype rondom ASMR daarom eigenlijk wel zo onschuldig als overal bejubeld wordt?

We vroegen het onderzoekers die zich met het nieuwe fenomeen bezighouden.

Wat is ASMR precies?

ASMR is de afkorting voor Autonomous Sensory Meridian Response. Door middel van ‘triggers’ op zowel auditief-, tast- en visueel vlak, kunnen er ‘tingles’ (prikkels) in de hersenen ontstaan.

Heb je bijvoorbeeld weleens een soort van kippenvel – maar dan in je hoofd – gevoeld, toen de kapper rustig je haren aan het knippen was? Nou, die ontspannende tintelingen dus.

Of misschien komt dit je helemaal niet bekend voor en ben je juist iemand die onwijs de kriebels krijgt van subtiele aanrakingen van een ander, gepriegel met je haar en het gefluister van een ander. Dat kan ook, want dat geldt voor de meerderheid van de mensen.

ASMR: de hype op het internet

Goed, bij de mensen die wél ASMR ervaren, ontstaat er soms door een trigger een tintelend gevoel dat bij het hoofd begint en langs het ruggenmerg door het hele lichaam verspreid wordt.

Een fijn, rozig gevoel. Die triggers zijn er dus in het echte leven, maar op het internet staan er ook duizenden, nee, misschien wel miljoenen filmpjes waarin de tingles (de tintelingen dus) door anderen bij jou worden opgewekt. 

Must read: Fluisterzen: in slaap vallen door tikkende nagels

ASMR kwam in 2007 op het internet terecht toen een vrouw met de gebruikersnaam ‘okaywhatever’ over haar ervaring met hersentintelingen schreef op een online discussieforum. Destijds was er geen naam voor dit rare fenomeen. Maar tegen 2010 werd het beestje bij de naam genoemd door een zekere Jennifer Allen.

De gigantische internetsensatie was geboren; in onze snelle, drukke wereld kon zo’n filmpje voor sommigen voor een heerlijke sessie mindfulness zorgen.

Anno 2020 is de lijst ASMR-video’s op YouTube eindeloos en worden er volgens de New York Times iedere dag zo’n 200 video’s aan toegevoegd. Sommige ASMR-YouTubers zijn heuse beroemdheden geworden (zoals Nanou) met gigantische bankrekeningen, miljoenen fans, en genoeg roem om op straat te worden tegengehouden voor een selfie.

Tintelingen door verfkwasten

In de video’s triggeren de YouTubers op allerlei manieren de tingles in de hoofden van mensen die ASMR-gevoelig zijn (naar verluidt zo’n 10 procent van de mensen). Ze fluisteren, kreukelen papier, tikken met hun nagels op schriften of vegen met verfkwasten over de microfoon.

Populair zijn ook rollenspellen, waarbij je een fictief bezoekje brengt aan de ‘ASMR-artiest’ die zich voordoet als opticien, arts of visagist en daarbij tegen de camera praat alsof het jouw gezicht is. 

Lees ook: Pukkels uitknijpen: waarom sommige mensen dat héérlijk vinden

Toen ik voor het eerst op zo’n ASMR-video stuitte wist ik (waarschijnlijk net als velen) niet wat ik zag. Een 11-jarige meisje – wat respectievelijk ook wel jong is voor een ASMR-artiest – introduceerde met een fluisterende stem haar kanaal en de video.

“Dit is een super exciting video want ik ga allemaal triggers maken met hout”, zegt het Vlaamse meisje. “Ik ga beginnen met deze twee kaarshouders.” Ze wrijft ze even over elkaar en begint dan met haar nagels erop te tikken. Ik snapte direct de bedoeling van de video (want wow: die rozige tintelingen, kun je dat ook gewoon krijgen van een video?), maar wie dat niet direct voelt, zal waarschijnlijk enkel denken: wát is hier de bedoeling van?

ASMR of hypnose?

Het is meer dan één keer gebeurd dat iemand tegen me zei dat ASMR net een enge hypnose lijkt. Of dat ze bang zijn dat er langetermijneffecten aan vast zitten.

Maar daar hoef je niet bang voor te zijn volgens de ASMR University, die zoals de naam al doet vermoeden gespecialiseerd is in ASMR. Volgens hen helpt ASMR voor een ‘low state of relaxation’, meditatie juist weer het opzettelijk ontspannen en is hypnose een vorm van diepe, onbewuste ontspanning.

Lees ook: Wat het over jou als persoon zegt als je gevoelig bent voor ASMR

Het is dus niet hetzelfde. Maar volgens Kirill Fayn, onderzoeker aan het Max Planck Instituut en postdoctoraal onderzoeker, is er wel een soort overlap, vertelt hij aan Bedrock.

“Het is niet direct vergelijkbaar met hypnose, maar uit een onderzoek dat ik heb gedaan blijkt wel dat de karakterverschillen die overeenkomen tussen de mensen die ASMR-gevoelig zijn, ook overeenkomen met de mensen die gevoelig zijn voor hypnose. Zij staan namelijk in beide gevallen ‘open voor mentale ervaringen’. Er is dus ergens een link, maar het betekent dus niet dat ASMR hypnose ís. Het is eerder dat als je voor het ene fenomeen vatbaar bent, je dat ook voor de ander bent.” 

ASMR toch onschuldig

Bang te zijn dat je gehypnotiseerd wordt tijdens een ASMR-video hoef je dus niet te zijn volgens professor Fayn. Er lijkt niks schuldigs aan te zitten, maar hij benadrukt wel dat er nog té weinig onderzoek naar gedaan is om sommige dingen met zekerheid te zeggen.

Wat wel een feit is, is dat er bij de tingles hormonen vrijkomen zoals endorfine, dopamine, oxytocine en serotonine. En dat geeft je weer een gevoel van genot, blijheid, anti-stress, ontspanning én slaapverwekking.

Het advies luidt: volg je onderbuikgevoel, blijf kijken zo lang jij er lekker rustig van wordt en dan kan het volgens de bestaande kennis je alleen maar positieve dingen brengen.

Dit artikel is geschreven door journalist Daphne Dorgelo. Ze komt uit Nederland, maar woont nu in Antwerpen waar ze een master journalistiek doet. Ze schrijft daarnaast als freelance copywriter over lifestyle en gezondheid en verdiept zich graag in mode. Ze eindigt een dag van seminars en schrijfwerk vaak met een meditatiesessie incluis etherische oliën.

Meer over ASMR?

• Waarom je ASMR nog eens een kans zou moeten geven
• ASMR: een uitleg van wat dat nou precies is
• Hou je van ASMR? Dit zijn de fijnste fluistervideo’s