Annemarie Hartsuiker Psyche 28 sep 2023, 06:56

Leestijd: 5 minuten

Ontdek je archetype: volgens psychiater Carl Jung de oorzaak van instinctieve gedragspatronen

Archetype werd voor het eerst omschreven door psychiater, psycholoog en filosoof Carl Jung, grondlegger van de analytische psychologie. Hij suggereerde dat je persoonlijkheid gevormd wordt door het persoonlijk bewustzijn, maar ook door het collectief onderbewuste; een psychisch gebied dat wordt doorgegeven door verre voorouders of mythische figuren.

Jung geloofde dat we deze instinctieve gedragspatronen onbewust erven en dat deze deels onze persoonlijkheid vormen.

Archetype van Carl Jung

Het woord archetype is van Griekse komaf. Het woord bestaat uit ‘arche’, wat ‘primitief’ of ‘oud’ betekent, en ‘type’, wat ‘patroon’ of ‘type’ betekent. Een ‘primitief patroon’ waaruit alle andere vergelijkbare mensen, objecten of concepten zijn afgeleid.

Archetypen bepalen hoe we dingen ervaren.

“Alle krachtigste ideeën uit de geschiedenis zijn te herleiden naar archetypen”, legde Jung uit in zijn boek

In totaal zijn er twaalf archetypes, ook wel persoonlijkheidstypes genoemd. Om tot deze twaalf archetypes te komen, onderscheid Jung eerst vier kernoriëntaties.

De vier kernoriëntaties volgens Jung

Jung heeft een methode ontwikkeld om de meest voorkomende archetypen te verdelen. Dit begint met de verdeling van deze archetypen in vier kernoriëntaties.

Met deze oriëntaties wordt een onderscheid gemaakt tussen de vier belangrijkste streven van mensen: ego, sociaal, orde en vrijheid.

Ego (eigenzinnig): met ego wordt het streven van mensen om belangrijk te zijn en om een naam op te bouwen bedoeld. Deze kernoriëntatie heeft een sterke focus op het individu. Archetypen binnen deze oriëntatie zijn de held, schepper en ontdekkingsreiziger.
Sociaal (harmonieus): met sociaal wordt het verlangen van mensen om met elkaar verbonden te zijn bedoeld. Deze kernoriëntatie heeft een sterke focus op het gezamenlijke. Archetypen binnen deze oriëntatie zijn de verzorgende, onschuldige en de gewone man/vrouw.
Orde (introvert): met orde wordt het streven van mensen naar structuur en stabiliteit in de wereld bedoeld. Deze kernoriëntatie heeft een sterke focus op structuur. Archetypen binnen deze oriëntatie zijn heerser, wijze en magiër.
Vrijheid (extravert): met vrijheid wordt het verlangen van mensen naar het paradijs bedoeld. Deze kernoriëntatie heeft een sterke focus op uitdaging. Archetypen binnen deze oriëntatie zijn de rebel, nar en lover.

De twaalf archetypes

Dan komen we nu aan bij de twaalf archetypes. Ieder mens herkent zich in meerdere archetypes, maar er is er vaak één dominant. Dit zijn de archetypes van Carl Jung. Waar herken jij jezelf het meest in?

1. De held

Dit archetype is een wereldverbeteraar en een echte strijder. Verliezen is zijn of haar grootste angst en ze staan bekend om moed en daadkracht.

2. De schepper

Er is geen archetype zo origineel en vindingrijk als de schepper. Scheppers zijn pioniers op verschillende vlakken. Ze hebben een heldere visie, zijn origineel en erg perfectionistisch.

3. De ontdekkingsreiziger

De ontdekkingsreiziger is eigenlijk altijd zoekende. Dit archetype gaat goed op nieuwe ideeën en ervaringen en raakt snel verveeld. Als ze niet geprikkeld worden, raken ze in een sleur.

4. De verzorgende

Dit archetype vindt geven belangrijker dan nemen. Het zit in zijn of haar persoonlijkheid om anderen te beschermen en verzorgen, maar dit maakt hem of haar kwetsbaar omdat mensen daar misbruik van kunnen maken.

5. De onschuldige

De onschuldige doet álles om geen fouten te maken en heeft de neiging om anderen te pleasen. Ze zijn een tikkeltje naïef, erg optimistisch en geluk is het hoogst haalbare doel. Ze zullen een ander nooit veroordelen.

6. De gewone man/vrouw

“Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg” is een uitspraak die je de gewone man of vrouw regelmatig hoort zeggen. Gelijkheid heeft prioriteit en dit archetype is altijd op zoek naar verbinding. De gewone mens is ook bekend als: de zwijgende meerderheid of de goede burger.

7. De heerser

Dit archetype gaat lekker op controle. Ze zijn erg verantwoordelijk en vaak goede leiders. Daarentegen zijn ze minder goed in delegeren, kunnen ze absoluut niet tegen chaos en kunnen ze een tikkeltje autoritair uit de hoek komen.

8. De wijze

De wijze is analytisch van nature en zoekt alles tot op de bodem uit. Ze kunnen niet tegen onrecht, bedrog of onwetendheid. Dit archetype van Carl Jung is zeer intelligent.

9. De magiër

De magiër makes things happen. Om dingen voor elkaar te krijgen kan hij of zij manipulatief uit de hoek komen. Toch heeft dit archetype alle wijsheid in pacht en kan hij anderen met zijn uitmuntende intelligentie goed op weg helpen, mits je naar hem of haar luistert.

10. Rebel

Dit archetype is het vaak oneens met dingen. Alles wat staat en niet werkt, moet omver. Het zijn transformators en ze shoqueren graag. Door de radicale vrijheid staan ze vaak aan het begin van een revolutie, maar hebben ze ook een zwak voor the dark side of life.

11. Nar

“Je leeft maar een keer” is het motto van de nar. Ze leven in het hier en nu, zijn minder met de toekomst bezig en de grootste angst van dit archetype is verveling. Dit maakt ze echte gangmakers, maar ook speels en minder serieus.

12. Lover

Het is niet zo gek dat de lover leeft voor de liefde. Deze haalt dit archetype uit vriendschappen en liefdesrelaties. Ze hebben een grote behoefte aan intimiteit en willen bemind worden. Hierdoor kunnen ze zichzelf verliezen omdat ze een ander willen behagen.

Dit waren de twaalf archetype van Carl Jung, herken jij jezelf in enkele archetypes?

Zó creëer je in 7 dagen meer verbinding met jezelf, anderen en de natuur