Tanja Terstappen Spiritualiteit 13 mrt 2020, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Misschien wel hét antwoord op de vraag: wie ben ik?

We doen ons uiterste best om definitie te geven aan wie we zijn. Door manieren te vinden om ons te uiten, te onderzoeken waar we blij van worden en uiteindelijk te proberen dicht daarbij te blijven. Maar ook steeds vaker proberen we juist van dat ego af te komen, omdat spirituele leraren uitleggen dat je dan je werkelijke ‘ik’ ervaart. En hoewel we het concept van egoloosheid misschien wel kunnen begrijpen – en het ook heel chill klinkt – is het niet per se makkelijk om die ‘echte ik’ te vinden.

In mindfulness-cursussen of meditatielessen leren we dat we niet onze gedachten zijn. Dat we die gedachten als wolkjes voorbij moeten laten drijven, of als bootjes, wat je wil. Want als je eenmaal inziet dat je niet ‘de denker’ bent, maar vanuit een hoger bewustzijn je ego aanschouwt, wordt het leven een stuk lichter en simpeler.

Volgens deze ultieme werkelijkheid van het boeddhisme en ook moderne leraren als Eckhart Tolle, ben je de aanschouwer van het verhaal dat jouw leven is. Als je je ego observeert of aanschouwt vanaf een afstandje, beweeg je al langzaam richting dat hogere bewustzijnsniveau.

Ja, nee, ja precies, ja… Een nogal ongrijpbare theorie die we ergens wel snappen, waar we heel erg proberen naar toe te mediteren, maar met ons gezonde verstand niet helemaal kunnen bevatten.

Toch is dit de kern waar het om gaat. Zeker als je je afvraagt wie je nou eigenlijk bent. Als je het gaat ontleden, is het stiekem best logisch.

Wie ben ik?

In zijn boek The Untethered Soul zakt schrijver Michael A. Singer steeds een laagje dieper als het gaat om het antwoord op deze levensvraag. Hij leert je uiteindelijk om met de ogen van dat vormloze, naamloze ‘zelf’ naar de wereld te kijken. Maar eerst brengt hij je ernaartoe.

Wat antwoord je als iemand vraagt: Wie ben jij? Waarschijnlijk zeg je in eerste instantie je naam. Zo stel je je voor en je probeert een goed beeld neer te zetten bij die naam. Maar ben je dat? Dat label? Die letters? Dat beeld dat je neerzet? Not really.

Lees ook: Hoe help je je kinderen bij de levensvraag: wie ben ik?

Probeer het nog eens. Wie ben je? Waarschijnlijk ga je nu dingen bedenken als: oké, dan ben ik schrijver / dokter / moeder / vriend van Japie / vrouw van / net afgestudeerd / vegan / yogaleraar / een wereldreiziger / vul maar in. Alles wat je opschrijft als je je Instagram-profiel moet invullen, zeg maar.

Ja? Ben je dat? Of zijn dat nog meer labels? Want wie ben je dan als je van werk verandert? Of als de liefde over is? Of als je niet op reis bent? En wie was je toen je dat allemaal nog niet was?

Je bent niet je bezit

Nóg een poging. Je bent niet je bezit, dat sowieso niet. Ben je dan misschien je ervaringen? Alles wat je geleerd hebt in het verleden? Je kennis, je talenten, je persoonlijkheid… Misschien kun je een ‘ik’ samenstellen uit allemaal verschillende skills.

Maar wie ben je dan als je nieuwe dingen leert? Of nieuwe ervaringen opdoet? En wie was je dan voor die ervaringen? Als je nu in de spiegel kijkt, wie ziet jou dan? Wie kijkt er naar je? Is dat iemand anders dan wie tien jaar geleden naar je keek? Of ben je dat nog steeds?

Luister ook: Bedrock Talks: over verslaving, liefde en spiritualiteit met Jan Geurtz

Snap je wat Singer bedoelt? Er is iemand die er altijd is. ‘Iemand’ die al die gedachten, acties en ervaringen opmerkt. Een bewustzijn dat al je gedachten hoort, je beelden ziet, je ervaringen aanschouwt, nog dieper dan je mind. Iemand die ziet dat jij ziet, die weet dat jij weet. Dát is wie, of wat, je werkelijk bent, zegt Singer.

Zonder labels

Vaag verhaal? Singer illustreert het met een experiment, ter verduidelijking. Een mooie manier om deze ‘ik’ te ervaren is uit het raam te kijken. Gewoon nu, doe maar. Met één blik zie je van alles, allerlei details: beweging, kleuren, objecten…

Je ziet het, zonder dat je erbij hoeft na te denken. En probeer nu eens met je gedachten op ál die details labels te plakken. Dus alles wat je ziet krijgt een omschrijving. Dat is nogal een karwei en het gaat je waarschijnlijk nooit lukken om alles wat je ziet volledig te labellen. Singer’s punt? Er is iemand die alles ziet, voordat jij er labels op kunt plakken.

Ook leuk: Spirituele beoefening… help hoe doe ik dat nou?

In zijn boek refereert hij aan Ramana Maharshi (1879 – 1950), een belangrijke Indiase yogi. Zijn leer: om échte vrijheid te ervaren, is er iets belangrijker dan welk boek of mantra dan ook. Om werkelijke vrijheid te leren ervaren, vraag je jezelf continu en oprecht af: “Wie ben ik? Wie ziet er als ik zie? Wie hoort er als ik hoor? Wie weet dat ik bewust ben? Wie ben ik?”

In zijn boek omschrijft Singer zijn antwoord prachtig: “If you go very deep, that is where you live. You live in the seat of consciousness. You will eventually sit far enough back inside to see all your thoughts and emotions, as well as outer form. All of these objects are in front of you. The thoughts are closer in, the emotions are a little further away, and form is way out there. Behind it all, there you are. You go so deep that you realize that’s where you’ve always been. At each stage of your life. But you have always been the conscious receiver of all that was.”

En vanuit dit centrum van bewustzijn, deze kern van wie je werkelijk bent, kun je je gedachten laten zijn wat ze zijn. Als wolkjes, of bootjes voorbij laten deinen. Je ego aanschouwen. Dit is de kern waar je wil zijn als je mediteert. Het bewustzijn achter alles dat je dacht dat je was.

Meer Bedrock?

• Stop met zoeken naar je ware identiteit (alleen dan vind je ‘m)
• Wie ben ik eigenlijk?
• De kracht van ‘ik weet het niet’