Lisanne de Vaan Planeet 31 jan 2020, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Als kinderen contact verliezen met de natuur, hoe gaan ze er dan ooit voor vechten?

Kinderen brengen tegenwoordig twee keer zoveel tijd binnenshuis door dan 20 jaar geleden. Zelf een boomhut bouwen? Ze zitten liever achter de Playstation en dat baart zorgen. Terecht. Want met de helft van hun tijd doorgebracht op schermen, zal de volgende generatie minder goed zijn uitgerust om de natuur te verdedigen tegen schade.

Terwijl dat juist zo hard nodig is.

Beeldschermkinderen

Waar kinderen vroeger nog buiten speelden tot het donker werd, is ravotten in het bos voor de huidige generatie eerder uitzondering dan regel. Buitenspelen heeft plaatsgemaakt voor spelen binnenshuis.

Nou ja, spelen kun je het eigenlijk niet noemen. De meerderheid van de tijd zitten kinderen met hun neus vastgeplakt achter een beeldscherm. Zelfs peuters brengen een deel van hun dag door met televisie, tablets of de computer. En het is de vraag of we daar blij mee moeten zijn.

Lees ook: Kinderen na je 35e (dat heeft zo zijn voordelen)

Doordat steeds minder kinderen buiten spelen en meer tijd doorbrengen achter een beeldscherm, krijgen ze een vertekend beeld van de wereld. Zo weten sommige kinderen niet eens waar hun eten of drinken vandaan komt. Aardbeien die aan plantjes groeien? Hoezo, die koop je toch gewoon in een bakje in de supermarkt? En is melk afkomstig van een koe? Asjemenou…

Het belang van de natuur

Dat kinderen steeds meer binnen spelen is niet per se een goede ontwikkeling. Voor kinderen is júist het contact met de natuur belangrijk, omdat dat al hun zintuigen prikkelt en hen uitdaagt tot ‘verkennen’. De natuur voedt het vermogen van een kind tot creativiteit en verbeelding. Daarnaast is buiten spelen goed voor de sociale, motorische en cognitieve ontwikkeling van een kind.

Must read: Waarom natuur een mens zo gelukkig maakt

Het mag duidelijk zijn dat de natuur belangrijk is voor kinderen. Maar als je erover nadenkt, is het andersom misschien wel nóg belangrijker. Zoals kinderen de natuur nodig hebben, zo heeft de natuur ook kinderen nodig. Want als kinderen contact verliezen met de natuur, hoe gaan ze er dan ooit voor vechten?

Een band met de natuur

Ervaringen met de natuur in de kindertijd leiden tot respect en waardering op latere leeftijd. Als liefde voor de natuur je met de paplepel wordt ingegoten, is de kans groter dat je op volwassen leeftijd geeft om de natuur.

En dat is harder nodig dan ooit. We weten inmiddels dat klimaatverandering een serieus probleem is, dat alsmaar erger wordt. Het paradijs op aarde wordt langzamerhand verwoest, en ook het uitsterven van dieren op aarde gebeurt sneller dan ooit tevoren.

Vind je vast ook interessant: Hoe je uitlegt hoe belangrijk (en echt) klimaatverandering is

In de documentaire Racing Extinction wordt pijnlijk duidelijk hoe erg het gesteld is. Wetenschappers voorspellen zelfs dat aan het eind van deze eeuw de helft van alle diersoorten is uitgestorven. Dat betekent dat we met z’n allen moeten vechten voor een leefbare wereld, voor mens en dier. En wie moeten dat in de toekomst doen?

Juist, de kinderen van nu. Zij zijn het die zich straks hard moeten maken voor de prachtige flora en fauna op de aarde. Het probleem is dus alleen dat kinderen steeds minder een band creëren met de natuur.

Ecologische crisis

Volgens de Britse schrijver George Joshua Richard Monbiot is er sprake van een ecologische crisis: verwijdering van kinderen van de natuur. De jonge mensen waarvan wij misschien verwachten dat ze zich hard zullen maken voor de natuur, hebben er steeds minder mee te maken.

En dat is jammer, stelt Monbiot, want de ervaring die de natuur biedt is compleet anders dan de ervaring binnenshuis. Er is geen vervanging voor wat er buiten gebeurt. Niet in het minst omdat de grootste vreugden van de natuur niet zijn vastgelegd; het zijn momentopnamen. Monbiot vindt het dan ook een trieste gedachte dat kinderen in de toekomst nooit zullen worden opgeschrikt door een springende zalm, of het geruis van een ringslang zullen horen.

Ook interessant: Save the soil: zo belangrijk is de aarde onder onze voeten (en hoe we het beschermen)

De opmerkelijke instorting van de betrokkenheid van kinderen bij de natuur is vastgelegd in de bestseller ‘Last Child in the Woods’. Volgens de auteur – Richard Louv – is er sprake van een ‘natuurtekortstoornis’.

En daar zijn verschillende redenen voor: de irrationele angst voor vreemden en rationele angst voor verkeer van ouders, de kwaliteit van indoor entertainment (zoals spelcomputers), de structurering van de tijd die kinderen hebben en de ruimte om in de natuur te spelen.

Sinds de jaren ‘70 is het gebied waarin kinderen zonder toezicht kunnen spelen volgens Louv gedaald naar bijna 90%. Veel gebieden zijn volgebouwd of geasfalteerd en de verwachting is dat in 2050 driekwart van de wereldbevolking in een stad woont. Een tuin is vandaag de dag niet meer vanzelfsprekend, en áls ‘ie er is vaak van postzegelformaat.

De wijde wereld in

Volgens Monbiot zijn de meeste mensen die zich inzetten voor onze planeet ondergedompeld in de natuur. Ze zijn ermee opgegroeid en hebben er goede herinneringen aan. Hij is dan ook van mening dat zonder een gevoel van betrokkenheid bij de natuur, mensen hun leven niet zullen wijden aan het beschermen van de natuur of het milieu.

Lees ook: Emotionele Intelligentie bij kinderen: hoe zorg je daarvoor?

Het is daarom belangrijk om kinderen al op vroege leeftijd kennis te laten maken met de natuur. En niet alleen uit een boek of door het kijken van natuurdocumentaires op televisie, maar door met ze de wijde wereld in te gaan.

Ouders zouden hun kinderen moeten meenemen naar plekken waar ze verwonderd kunnen worden en zien hoe dieren leven en planten groeien. Het geeft ze de kans om van de natuur te gaan houden en dat is een win-winsituatie. Zoals Vincent van Gogh ooit zei: “If you truly love nature, you will find beauty everywhere”.

Meer kids?

• Rust, ontspanning en inspiratie voor kinderen: dit is Schoolverlichting.
• Ons schoolsysteem is ongezond: kinderen worden klaargestoomd om te presteren, niet om creatief te zijn
• Waarom mindfulness goed is voor kinderen (en je er niet jong genoeg mee kunt beginnen)