Rosa Bertram Planeet 8 jul 2020, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Hoe de aarde eruit zou zien zonder broeikasgassen in de atmosfeer

Landbouw, vliegverkeer, autoverkeer, mode-industrie; eigenlijk alles wat de mensheid de laatste jaren intensiever en op grotere schaal is gaan produceren, draagt in groten getale bij aan klimaatverandering. Bij deze productieprocessen komen er namelijk grote hoeveelheden van het broeikasgas co2 vrij. Met als gevolg: de opwarming van de aarde. Hoe zou de wereld eruit hebben gezien als we dat níét hadden gedaan?

In de jaren 1800 begon de industrialisatie. De mensheid kwam erachter hoe we in grote hoeveelheden in een rap tempo spullen konden produceren.

Aan de ene kant heel handig: bij de IKEA vind je daarom veel goedkope meubelen, bij de Action voor een prikkie alles wat je maar nodig hebt en kan je over de hele wereld H&M kleding kopen.

Maar hebben we ooit wel goed nagedacht over de gevolgen ervan?

De gevolgen van broeikasgassen

Of er ooit echt goed is nagedacht over de serieuze gevolgen voor de mensheid en aarde, kunnen we waarschijnlijk nooit een antwoord geven. Waar wél een antwoord op kan worden gegeven is de vraag hoe de wereld eruit zou zien als wij – de mensheid – niet sinds de jaren 1800 aan de industriële revolutie waren begonnen en massaal co2 de atmosfeer inpompten.

The Conversation, Stuff en the New Zealand Science Media Centre beantwoorden in de rubriek Climate Explained dit soort klimaatgerelateerde vragen. En wat blijkt?

View this post on Instagram

A post shared by BEDROCK Magazine (@bedrockmagazine)

Allereerst is het overigens goed om te weten dat de mens niet geheel verantwoordelijk is voor de uitstoot van co2. Het laten van een scheet of de mest van koeien zorgt bijvoorbeeld ook voor co2 in de atmosfeer.

Maar je raadt het al: in de hoeveelheden waarin de mensheid de consumptiemaatschappij in stand houdt, wordt er grote schade (lees: klimaatopwarming) aangericht aan de atmosfeer. Hoe zit dat?

De atmosfeer

De atmosfeer van de aarde is een dunne laag van gassen die het leven op aarde in stand houdt. De diameter van de aarde is zo’n 12.742 km en de atmosfeer is ongeveer 100 kilometer dik. Best flink dus.

De gassen waaruit de atmosfeer van de aarde bestaat, zijn meestal stikstof en zuurstof en kleine hoeveelheden sporengassen zoals argon, neon, helium, de beschermende ozonlaag en verschillende broeikasgassen.

De meest voorkomende broeikasgas in de atmosfeer van de aarde is waterdamp, dat zorgt voor het natuurlijke broeikaseffect. Dit broeikasgas (de natuurlijke variant) en deze hoeveelheid is van groot belang omdat de aarde anders maar liefst 33 (!) graden kouder zou zijn en daardoor onbewoonbaar. Tenminste op de manier hoe wij het leven nu kennen.

Industriële revolutie

Sinds de industriële revolutie (die begon rond het jaar 1750) heeft de groei van de mens gezorgd voor een ophoping van broeikasgassen zoals kooldioxide, methaan en lachgas in de atmosfeer. Meer mensen hebben immers meer spullen en producten nodig.

Voor de industriële revolutie was de concentratie atmosferische koolstofdioxide zo’n 280 delen per miljoen en heeft een inmiddels een record bereikt van iets meer dan 417 delen per miljoen. Die stijgingen hebben hele duidelijke gevolgen die niet meer ontkent kunnen worden, namelijk de wereldwijde stijging van temperatuur van zo’n 1 graad.

Ook lezen: Hoe je uitlegt hoe belangrijk (en echt) klimaatverandering is

De menselijke activiteiten (zoals dat nog liefkozend wordt genoemd) hebben overigens ook op andere manieren invloed gehad op de aarde en haar atmosfeer.

Fijnstof in de atmosfeer kan serieuze gezondheidsproblemen veroorzaken, doordat we roetdeeltjes ongemerkt inademen. Ook de luchtkwaliteit in veel geïndustrialiseerde en stedelijke regio’s wordt steeds lager.

Must read: Nog 2 graden warmer en er dreigt een wereldwijde ‘hittetijd’ (volgens onderzoekers)

Fijnstof

Fijnstof is een vorm van luchtvervuiling en is in staat om de opwarming van broeikasgassen gedeeltelijk te compenseren. Maar, die klimaateffecten zijn weer afhankelijk van de samenstelling en geografische spreiding ervan.

Het klimaat op het zuidelijke halfrond is bijvoorbeeld ook beïnvloed door chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK’s), wat weer heeft geleid tot de ontwikkeling van het Antarctische ozongat, aldus Climate Explained.

En zonder broeikasgassen?

Als mensen de samenstelling van de atmosfeer helemaal niet hadden veranderd door de uitstoot van broeikasgassen, fijnstof en ozonvernietigende CFK’s, dan denken onderzoekers dat de wereldwijde gemiddelde temperatuur vandaag vergelijkbaar zou zijn geweest met de pre-industriële periode.

In een wereld die ongeveer 1 graad warmer is dan in de pre-industriële tijd, worden de gevolgen van deze ogenschijnlijke kleine opwarming groter en groter.

Ecosystemen zijn afhankelijk van het klimaat en daarmee ook de mens, ijskappen smelten, biodiversiteit wordt kleiner en de leefomgeving voor veel dieren wordt steeds minder leefbaar.

Wat moet er nú gebeuren?

Dat klinkt als een negatief en sip verhaal en dat is het ook. Maar, de geschiedenis is (gelukkig) nog niet geschreven, zoals klimaatjournalist Jelmer Mommers mooi zei in de Bedrock Talks podcast.

We zullen wereldwijd onze broeikasgassen langdurige en drastisch moeten verminderen net zolang tot de grote hoeveelheden in de atmosfeer beginnen af te nemen. En ook dan moeten we zorgen dat we niet weer in hetzelfde schuitje belanden.

Is het moeilijk? Hooguit anders. Eerder lieten de gevolgen van het coronavirus al zien dat we in een korte tijd de luchtkwaliteit significant lieten stijgen door minder te reizen en te vliegen. Mogelijk is het dus zéker.

Uit recentelijke onderzoeken naar hoe we de temperatuur van de aarde kunnen stabiliseren op 1,5 graden boven het pre-industriële niveau, geven duidelijke antwoorden:

• We moeten een snelle overgang van fossiele brandstoffen naar koolstofarme energie realiseren.
• Een kortetermijn klimaatbeleid blijkt niet voldoende om de veranderingen die we nodig hebben te ondersteunen.
• Het bereiken van 1,5 graad is niet mogelijk zolang de wereldwijde ongelijkheden groot blijven.
• De vlees- en zuivel industrie is één van de meest vervuilende industrieën ter wereld. Door een (deels) plantaardig dieet draag je relatief makkelijk bij aan minder uitstoot.
• Stemmen op een partij die klimaatdoelstellingen hoog in het vaandel heeft staan.

Ons advies: laat je vooral niet uit het veld slaan door alle negatieve berichten, maar zie het juist als een uitnodiging voor een groener en duurzamer leven! Dat is effectief, voldoenend én leuk. Op Bedrock delen we dagelijks tips hoe je dat kan doen.

 Meer over duurzaamheid?

• Hoe duurzaam is een kledingmerk? Check het met deze app
• De impact van klimaatverandering op wijn (is er straks geen cabernet sauvignon meer?)
• Dit hotel in de Amsterdamse binnenstad zet zich in voor duurzaamheid