Annemarie Hartsuiker Welzijn 21 mei 2024, 08:53

Leestijd: 6 minuten

Zo herken je de 5 fases van de overgang

Vaak wordt er geschreven dat de overgang vier fases kent, maar in dit artikel beschrijven we de 5 fases van de overgang. En alhoewel alle vrouwen vroeg of laat allemaal te maken krijgen met deze fases, ervaart niemand ze hetzelfde. De een komt vervroegd in de overgang met flinke hormonale klachten, terwijl de ander er haast niks van merkt en opeens niet meer menstrueert.

Toch hoor je veel vrouwen klagen over de overgang. Slapenloze nachten, badend in het zweet wakker worden, onverklaarbare moodswings, onregelmatige menstruaties of koppijn. “Het hoort erbij wordt er al snel geroepen.” Terwijl het allemaal niet zo prettig is en als je wéét waar je mee te maken hebt, zijn er ook manieren om minder klachten te ervaren. Elke ingrijpende hormoonverandering in je leven veroorzaakt opschudding in het lijf en kennis is in dit geval macht.

Dit zijn de 5 fases van de overgang

Ook al menstrueer je nog, het kan zijn dat je tóch al in de overgang bent beland. En in iedere fase zijn er dingen die je kunt doen om de ongemakken wat minder erg te maken.

1. Premenopause

De premenopauze is de fase voordat er symptomen van de menopauze optreden. Vrouwen menstrueren nog, of ze nu regelmatig of onregelmatig ongesteld zijn zijn. In deze fase kunnen vrouwen nog kinderen krijgen, mits er geen andere achterliggende oorzaak is waardoor het zwanger worden niet lukt. Hoewel er zich hormonale veranderingen in het lichaam kunnen voordoen, wordt dit nog niet aan de overgang toegeschreven.

Deze hormonale veranderingen kunnen wel acht tot tien jaar voordat de menopauze daadwerkelijk optreedt beginnen. Sommige vrouwen hebben tussen de dertig en veertig jaar al hormonale schommelingen. Omdat dit nog niet gelinkt wordt aan de overgang, worden klachten als vermoeidheid, depressie of prikkelbaarheid vaak onder andere noemers weggezet. Terwijl je er dus wél iets aan kunt doen. Voel je je lange tijd niet jezelf? Ga dan naar de dokter en neem jouw hormonen eens onder de loep.

2. Perimenopause

Perimenopauze betekent ‘rond of nabij de menopauze’. Tijdens deze fase beginnen vrouwen symptomen van hormonale veranderingen te ervaren en worden deze klachten ook erkent. De gemiddelde duur van de perimenopauze fase is ongeveer vier jaar. Voor sommigen duurt het misschien maar een paar maanden en voor anderen kan het langer duren dan vier jaar. Tijdens deze periode is het nog steeds mogelijk om zwanger te worden al dan niet met hulp.

3. Menopause

De menopauze treedt op wanneer een vrouw twaalf opeenvolgende maanden geen menstruatie meer heeft. Dit is wanneer de eierstokken zijn gestopt met het produceren van eitjes en ook ook de productie van het hormoon oestrogeen neemt af. Diverse bronnen, waaronder het UMC Utrecht, vermelden dat de gemiddelde leeftijd waarop menopauze optreedt 51 jaar is. Sommige vrouwen hebben in deze fase ook last van de afname van oxytoxine, het knuffelhormoon. Dit zorgt ervoor dat je minder sociaal wordt en naar binnen keert.

4. Vroege postmenopause

Hieronder vallen de eerste paar jaar na de menopauze. Vrouwen kunnen nog steeds symptomen ervaren zoals opvliegers en stemmingswisselingen, maar deze worden al iets minder intens. Wel is het belangrijk om signalen van jouw lijf te herkennen en om gezond te blijven. Zo is er een verhoogd risico op osteoporose of hartaandoeningen en blijven krachttraining en voldoende bewegen belangrijk om bijvoorbeeld spierafbraak op te vangen.

5. Late postmenopause

Na de vroege postmenopause volgt de late postmenopause. Tijdens deze fase worden symptomen over het algemeen minder frequent en minder ernstig. Vrouwen zijn inmiddels gewend aan de fysieke en mentale veranderingen en hebben hun draai weer gevonden. Wel is het belangrijk om ook tijdens deze fase goed voor jezelf te blijven zorgen.

Behandeling van de klachten

Gelukkig is er inmiddels veel bekend over de overgang en kan dit natuurlijke proces zowel met alternatieve als reguliere geneeswijze ondersteund worden. Alleen reikt niemand jou een helpende hand toe, je moet zelf actie ondernemen. De ene arts verwijst je makkelijker door dan de andere arts, daarom is het goed om voet bij stuk te houden als je klachten ervaart. Want het is niet normaal om je jarenlang (zo lang kan het soms duren) down, vermoeid en fysiek niet in orde te voelen. Zeker omdat het niet nodig is.

Hormoonsuppletie-therapie

Een arts kan bijvoorbeeld medicatie voorschrijven om het tekort aan oestrogenen aan te vullen. Dit kan met pillen, pleisters, neusspray, vaginale zetpillen of zelfs crème. Deze oestrogenen moeten gecombineerd worden met progesteron of progestageen (een stof die verwant is aan progesteron). Een behandeling met hormonen wordt hormoonsuppletie-therapie (HST) genoemd. Hormonale therapie werkt het beste tegen overgangsklachten zoals opvliegers, slapeloosheid, vaginale droogheid en stemmingswisselingen.

Alternatieve geneeswijze

Er zijn ook vrouwen die bewust kiezen voor een behandeling zonder hormonen. Omdat het niet wenselijk is of omdat het om medische redenen niet kan. Soms kunnen door leefstijlaanpassingen klachten verminderen. Het is natuurlijk logisch dat roken, suiker of het drinken van (veel) alcohol niet bijdragen aan de algehele gezondheid. Een gevarieerd dieet, veel groenten en fruit en voldoende water drinken zijn voor iedereen goed. Mocht je het gevoel hebben dat je tóch wat mist, dan zou je bij een orthomoleculaire therapeut of diëtist aan kunnen kloppen. Het doel is dan om een optimale concentratie voedingsstoffen in iemands lichaam te realiseren.

Dit kan ook door het toevoegen van supplementen aan jouw dagelijkse routine. Alleen vitamine D wordt standaard door artsen aanbevolen (10 microgram per dag).

Ook op social media zijn er veel tips rondom de overgang. Onthoud wel: wat voor de een werkt, hoeft voor jou niet de oplossing te zijn. Er zijn mensen die baat hebben bij intermittend fasting. Intermittent fasting komt er kort gezegd op neer dat je een bepaalde tijd niet eet, bijvoorbeeld vanaf het avondeten tot de volgende dag rond lunchtijd. Het voordeel is dat je minder calorieën binnenkrijgt en het kan o.a. bloedwaarden van cholesterol verbeteren of de opruim- en herstel modus van cellen gunstig beïnvloeden. Het nadeel, júíst bij hormonale veranderingen, is dat je te weinig voedingstoffen binnenkrijgt, spiermassa afbreekt en extra vermoeid kan raken. Op eigen houtje gaan vasten is daarom geen aanrader. Met behulp van een specialist zou je het kunnen proberen.

Vrouwen die in de overgang zitten, kunnen lichamelijke en geestelijke klachten verlichten met traditionele Chinese acupunctuur. Dit kan de impact van opvliegers en stemmingswisselingen verminderen, maar het is niet wetenschappelijk bewezen.

Hoe dan ook, luister tijdens de 5 fases van de overgang goed naar jouw lichaam. Jij bent zelf jouw beste raadgever. Laat je niks aansmeren of wijs maken door anderen. Sommige tips kunnen waardevol zijn, anderen kun je het beste het ene oor in en het andere oor uit laten gaan.

Krachttraining en aangepaste voeding (met eventueel supplementen) helpen je om lichamelijk en geestelijk fit te blijven.