Annemarie Hartsuiker Betere wereld 26 apr 2024, 06:43

Leestijd: 6 minuten

Tessel studeerde mensenrechten maar werd kunstenaar: ‘Ik zie de kracht van kunst als middel voor sociale verandering’

Het is nooit te laat om opnieuw beginnen; een nieuwe carrière, relatie of zelfs een compleet ander leven. In deze serie spreken we inspirerende vrouwen die het roer helemaal omgooiden. Tessel van der Putte is beeldend kunstenaar, maar haar achtergrond ligt oorspronkelijk in de humanitaire sector.

“Ik heb mensenrechten gestudeerd aan de Universiteit voor Vrede van de Verenigde Naties en heb ik onderzoek gedaan naar de sociale gevolgen van klimaatverandering en zeespiegelstijging, in het bijzonder voor vrouwen en inheemse groepen in de Pacifische oceaan. Voorheen werkte ik voor het International Committee of the Red Cross (ICRC) en een collectief van natuurbescherming organisaties, waar ik veel heb mogen leren over de uitdagingen in de relatie van mensen met hun natuurlijke omgeving.

Al deze ervaringen hebben mijn kunstpraktijk diepgaand beïnvloed, waarbij ik thema’s verken en verweef als vrouwenemancipatie, onze relatie met het water en mindfulness. 

Fulltime kunstenaar om vanuit creatieve expressie iets bij te dragen aan de wereld

Het besluit om fulltime kunstenaar te worden kwam voort uit een dieper verlangen om middels creatieve expressie iets bij te dragen aan de wereld. Tijdens mijn werk voor de ICRC werd ik geconfronteerd met veel voorbeelden van menselijk leed, conflict en eeuwenoude patronen van de mens op deze aarde. Hierdoor besefte ik me dat veel negativiteit voortkomt uit een gevoel afgescheiden te zijn, in plaats van verbinding en inlevingsvermogen tot mensen die anders zijn dan wijzelf. 

Na wat kleine samenwerkingen met lokale organisaties, begon ik ook de kracht van kunst als middel voor sociale verandering te zien. Dit heeft destijds een zaadje geplant in mijn hart, en leidde ertoe dat ik geleidelijk steeds meer tijd aan kunst ging besteden om mezelf uit te drukken. Wat als een idee of zelfs een beeld, ook als taal gebruikt kon worden? En wat als deze taal tot het hart en niet alleen ons rationele brein sprak?

In de lente vorig jaar heb ik uiteindelijk besloten fulltime kunstenaar te worden. Hoewel het een sprong in het diepe was, voelde het ook bevrijdend. Het loslaten van controle en compleet vertrouwen op mijn eigen intuïtie, heeft me een diepere verbinding met mezelf en mijn omgeving gebracht.

Minder uit je hoofd, maar meer vanuit je hart leven

Voor mij betekent leven vanuit het hart, dat je de intentie zet om datgene waar je vlinders van in je buik krijgt een prioriteit te maken. Om dat sprongetje in je hart te volgen wanneer je iets tegenkomt wat je nieuwsgierig maakt of inspiratie geeft. In mijn ervaring was dit altijd al het werken met kleur en het creëren van nieuwe dingen. Als ik dit begon te doen, ging de rest vanzelf stromen: ik kreeg meer energie, ik werd blijer, sliep beter en had minder stress. 

Ik denk dat we dingen nog vaak te veel rationaliseren, we leven immers in een wereld waar niet het gevoel, maar het hoofd vaak de boventoon voert. Ik heb er lang over gedaan om me te realiseren dat we alles niet altijd hoeven te begrijpen. Soms, meestal, is gevoel al sterk genoeg. Door te oefenen iedere keer weer dit “vlinder hart” prioriteit te maken wanneer we het tegenkomen, ook al weten we nog niet waarom, leren we steeds een beetje beter de stem en taal van ons hart kennen. Dat maakt het makkelijker ernaar te luisteren, wanneer het ons wat probeert te zeggen. Voor mij is het maken van kunst hier het begin van geweest.

Wonen langs de oevers in Genève

In de tijd dat ik nog langs de oevers van de Rhône woonde in Genève, ging ik dagelijks voor of na mijn werkdag in het ijskoude water zwemmen. Dat was een soort ritueel van reflectie voor mij, waarbij ik me één voelde met de stroming en omgeving. Ik zwom dikwijls op ooghoogte langs vogels en zag de kleuren van de dag in de lucht langzaam veranderen. Deze band met het water heeft me ertoe geïnspireerd om de symboliek en kracht van dit element te visualiseren in mijn werk.

Veel schetsen die ik aan de oevers van deze rivier maakte na een zwemtocht, zijn schilderijen geworden die vrouwen samen verbeeldden. Een soort “stroming” vrouwen die diep verbonden zijn met de natuur om hen heen, maar ook met elkaar. Vandaar ook de titel ‘Body Currents‘ in mijn afgelopen expositie in Rotterdam.

De dag beginnen in de natuur

Mijn thuisstudio bevindt zich naast het Haagse Bos. Bijna elke ochtend voordat ik begin te schilderen, ga ik de natuur in. Weg van de afleiding van telefoons, social media of het nieuws. Terwijl mijn gedachten nog wakker worden, is mijn lichaam al in beweging en adem ik de frisse lucht in. Ik luister dan naar hoe de wind door de hoge bomen waait en ik bestudeer de reflecties van het licht in het water. Deze rituelen van verbinding met de natuur brengen mij terug in mijn lichaam en maken me bewust van mijn emoties. Maar ze inspireren ook mijn schilderwerken, en bereiden me voor op een dag in de studio met perspectief van buiten.

Feministische kijk als kunstenaar

Ik denk dat een feministische kijk op de wereld ons veel inzichten biedt en ons kan helpen een licht te schijnen op hetgeen wat voorheen in het donker werd gehouden of geen stem kreeg. Ik begrijp feminisme als een streven naar een wereld van gelijkheid en inclusie. Het gaat dus niet alleen over gelijke rechten en kansen voor vrouwen, maar omarmt een bredere visie op sociale rechtvaardigheid en verbinding waarbij een bepaald type mens niet meer uitgesloten wordt.  

Voor mij persoonlijk gaat feminisme met name over het veranderen van oude patronen, en patriarchale, koloniale perspectieven die onze wereld niet dienen. Daarin vind ik het eco-feministisme met name zo interessant, omdat het een brug slaat tussen de onderdrukking van vrouwen  – of het vrouwelijk perspectief in onze wereld – en de overheersing en controle van de natuur. Met mijn kunst hoop ik werelden te verbeelden die dieper verbonden zijn met elkaar en waar relaties niet gebaseerd zijn op controle of ongelijkheid, maar op herkenbaarheid en empathie.

De ideale samenleving uitgebeeld in schilderijen

Voor mij ziet de ideale samenleving er een beetje uit zoals mijn schilderijen: kleurrijk, waterrijk, verweven en verbonden met elkaar. Ik zou graag een samenleving willen zien waar we in meer symbiosis leven, en ons meer verbonden voelen met de natuur om ons heen. Ik denk dat als gevolg daarvan, we ons ook meer verbonden kunnen voelen met anderen, en de taal van ons eigen hart. Dat is wat ik als beeldend kunstenaar uit wil dragen met mijn werk.

Amber (31) koos voor een ander werk- en liefdesleven: ‘Je kunt altijd opnieuw beginnen’